نقص فنی عامل حادثه اعلام شد
ایران، با همسایگی تاریخی و فرهنگی غنی با افغانستان، همواره شاهد جریان‌های مهاجرتی از این کشور بوده است. اما تحولات اخیر در افغانستان، از جمله ناآرامی‌های داخلی و روی کار آمدن طالبان، موجب شده تا ایران، و به ویژه استان اصفهان، به یکی از مقاصد اصلی مهاجران افغانستانی تبدیل شود. این پدیده، که در سطح جهانی امری اجتناب‌ناپذیر در حوزه مهاجرت نیروی کار محسوب می‌شود، در ایران ابعاد پیچیده‌تری به خود گرفته است.
فقدان یک نظام برنامه‌ریزی دقیق مبتنی بر نیاز واقعی بازار کار و چارچوب‌های حقوقی و اقتصادی منسجم، این مهاجرت را به سمت بی‌ضابطگی سوق داده و آثار گسترده‌ای بر ساختار اشتغال و بافت اجتماعی کشور گذاشته است.به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر; در این میان، استان اصفهان به دلیل موقعیت اقتصادی و جغرافیایی ممتاز خود، به یکی از کانون‌های اصلی حضور اتباع افغانستانی مبدل گشته و چالش‌های نوینی را پیش روی مدیران و مسئولان قرار داده است.
اصفهان؛ نگین اقتصادی ایران و مقصد مهاجران
استان اصفهان، با تکیه بر ظرفیت‌های صنعتی، کشاورزی و گردشگری خود، همواره از مراکز اقتصادی مهم ایران بوده است. این پویایی اقتصادی، در کنار نزدیکی فرهنگی و جغرافیایی به افغانستان، آن را به مقصدی جذاب برای مهاجران تبدیل کرده است.
طبق آخرین آمارهای ارائه شده توسط استانداری اصفهان، نزدیک به ۶۰۰ هزار تبعه افغانستانی در این استان حضور دارند که از این تعداد، حدود ۴۲۰ تا ۴۳۰ هزار نفر مجاز و مابقی غیرمجاز به شمار می‌روند. این آمار، نشان‌دهنده حجم قابل توجهی از مهاجران است که حضورشان، علاوه بر فرصت‌های اقتصادی، چالش‌هایی را نیز در حوزه‌های زیرساختی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی ایجاد کرده است.
خروج روزانه ۲ هزار افغان غیرمجاز
اما نکته قابل توجه و شاید نگران‌کننده‌تر، آمار روزانه خروج اتباع افغانستانی غیرمجاز از استان اصفهان است. بنا بر گزارش‌ها، به طور متوسط روزانه حدود دو هزار نفر از این اتباع، به صورت داوطلبانه یا غیرداوطلبانه، در حال ترک استان هستند. این رقم، که بخش قابل توجهی از کل خروج اتباع از ایران را شامل می‌شود، لایه‌های مختلفی از مسائل را نمایان می‌سازد. این خروج می‌تواند ناشی از پایان مهلت‌های قانونی، پایان فصل کاری، تلاش برای قانونی کردن وضعیت در مبدأ یا حتی بازگشت به دلیل شرایط نامساعد در مقصد باشد.
مدیریت اتباع؛ از طرح‌های خروج تا چالش‌های هویتی
مدیر کل امور اتباع و مهاجران استانداری اصفهان، در این خصوص توضیحاتی ارائه داده است. وی با اشاره به پایان سال تحصیلی، از اجرای طرح خروج اتباع افغانستانی که موفق به تهیه مدارک هویتی معتبر در ایران نشده‌اند، خبر داد. این طرح که همزمان در سراسر کشور در حال اجراست، فرصتی را برای این دسته از اتباع فراهم می‌آورد تا با دریافت برگه‌های خروجی، به کشور خود بازگردند.
صفری، مدیرکل امور اتباع و مهاجران استانداری اصفهان، برآوردها را نشان‌دهنده مراجعه روزانه حدود دو هزار نفر از این اتباع به اردوگاه‌های مراقبتی برای تسهیل فرآیندهای سفر تأکید کرد. این آمار، بازتابی از تلاش برای ساماندهی وضعیت اتباع و مدیریت جریان‌های مهاجرتی است، هرچند که پیچیدگی‌های موجود، اجرای کامل و بدون نقص این طرح‌ها را با چالش مواجه می‌سازد.
یک چهارم خروجی‌ها از اصفهان؛ ضرورت اقدام فوری
آمارهای موجود نشان می‌دهد که یک چهارم کل خروجی‌های اتباع از ایران، مربوط به استان اصفهان است. این نسبت بالا، اهمیت رسیدگی به وضعیت اتباع در این استان را دوچندان می‌کند. مسئولان بر لزوم مراجعه اتباع افغانستانی غیرمجاز و دارندگان کارت سرشماری به دفاتر کفالت برای طی مراحل بازگشت به وطن تأکید دارند. این اقدام، نه تنها به نفع خود اتباع است که با قانونی کردن روند بازگشت، از مشکلات احتمالی در طول مسیر جلوگیری می‌کنند، بلکه به دولت نیز در مدیریت بهتر جمعیت و منابع یاری می‌رساند.
مهاجرت افغانستانی‌ها؛ فرصت‌ها، تهدیدها و راهکارهای حکمرانی
دکتر احمد رضایی، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی، در این خصوص معتقد است: «موضوع مهاجرت اتباع افغانستانی به ایران، یک مسئله چندوجهی است که باید از زوایای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی مورد بررسی قرار گیرد. از یک سو، حضور این مهاجران می‌تواند خلأ نیروی کار در برخی بخش‌ها را پر کند و به رشد اقتصادی کمک نماید. اما از سوی دیگر، اگر این مهاجرت بدون برنامه و کنترل صورت گیرد، می‌تواند به رقابت ناسالم در بازار کار، فشار بر زیرساخت‌های اجتماعی و بروز تنش‌های فرهنگی منجر شود.»
دکتر رضایی ادامه می‌دهد: «نکته حائز اهمیت، فقدان یک سیاست جامع و بلندمدت در حوزه مهاجرت است. ما نیازمند یک سیستم مدون هستیم که بر اساس نیازسنجی دقیق بازار کار، اتباع را جذب کند و حقوق و تکالیف آن‌ها را به روشنی مشخص نماید. در حال حاضر، بسیاری از اتباع به صورت غیرمجاز و بدون رعایت قوانین وارد کشور می‌شوند یا وضعیت اقامت و اشتغال آن‌ها شفاف نیست. این وضعیت، هم برای خود اتباع و هم برای جامعه میزبان، مشکلات فراوانی ایجاد می‌کند.»
وی بر لزوم تمرکز بر «حکمرانی مهاجرت» تأکید کرده و می‌گوید: «حکمرانی مهاجرت به معنای مدیریت فعال و هدفمند فرآیندهای مهاجرت است. این شامل برنامه‌ریزی برای ورود، اقامت، اشتغال، آموزش، بهداشت و در نهایت خروج یا ادغام مهاجران می‌شود.
در مورد اتباع افغانستانی، باید به گونه‌ای عمل کرد که هم حقوق اولیه انسانی آن‌ها رعایت شود و هم منافع ملی کشور تأمین گردد. طرح‌های خروج اتباع غیرمجاز، گامی در جهت ساماندهی است، اما راه حل نهایی نیست. باید به ریشه‌ها پرداخت و در وهله اول، با همکاری دولت افغانستان، زمینه بازگشت داوطلبانه و ایمن برای کسانی که تمایل به بازگشت دارند، فراهم شود.»
این جامعه‌شناس اضافه می‌کند: «در مورد اتباع مجاز نیز، باید فرآیندهای اداری تسریع و تسهیل گردد و از ظرفیت‌های آن‌ها در چارچوب قوانین و مقررات کشور استفاده شود. همچنین، سرمایه‌گذاری بر آموزش و مهارت‌آموزی اتباع، می‌تواند هم به بهبود وضعیت اقتصادی آن‌ها کمک کند و هم به اشتغال مولد در کشور بینجامد. در نهایت، ایجاد درک متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیز میان جامعه میزبان و مهاجران، نیازمند تلاش‌های فرهنگی و اجتماعی مستمر است.»
نگاهی به آینده: انسجام اجتماعی و چالش‌های پیش رو
با توجه به اینکه ایران و اصفهان، همچنان در معرض جریان‌های مهاجرتی قرار دارند، ضرورت بازنگری در سیاست‌ها و رویکردهای کلان در حوزه مدیریت اتباع امری حیاتی است. خروج روزانه هزاران تبعه افغانستانی غیرمجاز، زنگ خطری است که نشان می‌دهد چالش‌های موجود در این حوزه، نیازمند راه‌حل‌های عمیق‌تر و پایدارتر است.
ایجاد یک چارچوب قانونی شفاف، هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف دولتی، همکاری با نهادهای بین‌المللی و دولت افغانستان، و همچنین توجه به ابعاد اجتماعی و فرهنگی این پدیده، می‌تواند به مدیریت مؤثرتر مهاجرت و کاهش اثرات منفی آن کمک کند.
استان اصفهان، به عنوان یکی از کلان‌شهرهای پیشرو، می‌تواند با اتخاذ رویکردهای نوآورانه در این زمینه، الگویی برای سایر استان‌ها باشد و گامی مؤثر در جهت حفظ انسجام اجتماعی و تأمین منافع ملی بردارد. این مهم، نیازمند درک عمیق از پیچیدگی‌های مهاجرت و تعهد به یافتن راه‌حل‌هایی است که هم انسانی و هم کارآمد باشند.
دیدگاهتان را بنویسید