سه روزه آمدند سه ساعته برگشتند!
شهرستان اردستان واقع در شمال استان اصفهان، این روزها با بحران زیست‌محیطی شدیدی در قالب فرونشست زمین دست به گریبان است؛ پدیده‌ای که نه تنها عمق مسائل آبی را نشان می‌دهد بلکه تهدیدی جدی برای آینده زیرساخت‌ها، کشاورزی و میراث تاریخی منطقه است. نرخ سالیانه فرونشست که بین ۶ تا ۸ سانتیمتر برآورد می‌شود، موضوعی فراتر از ظرفیت‌های عادی منطقه است و نیازمند پاسخ قاطع، علمی و فوری است.
وضعیت بحرانی فرونشست در اردستان
به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر بر اساس گزارش‌ها و اظهار نظر حسین شواخی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان اردستان، این نرخ فرونشست فراتر از استانداردهای جهانی است و سیگنالی هشداردهنده برای مسئولان و مردم منطقه محسوب می‌شود. مناطق شمالی و شمال شرقی شهرستان از جمله بخش‌های زواره، مهاباد و روستاهایی مانند شهرآب، بیشترین آسیب را می‌بینند. کاهش سطح منابع آب زیرزمینی و برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب، خشکسالی‌های مستمر و ساختار خاک رسی منطقه از مهم‌ترین دلایل این بحران معرفی شده‌اند.
عوامل مؤثر و مناطق پرخطر
کاهش بارندگی‌های سالیان اخیر همراه با برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها، ترکیب خطرناکی را برای حفظ تعادل اکوسیستم منطقه به وجود آورده است. خاک‌های رسی موجود، که به طور طبیعی قابلیت نفوذ کمی دارند، در معرض ترک خوردگی و نشست قرار گرفته و این شرایط فرونشست را تشدید می‌کند. این عوامل در کنار خشکی‌های مکرر، سرعت تخریب زمین و آسیب به اکوسیستم را دو چندان کرده است.
اقدامات پیشگیرانه و مدیریت بحران آب
به منظور مهار این پدیده خطرناک، جلسات متعددی با حضور مدیریت منابع آب، فرمانداری اردستان و اداره حفاظت محیط زیست برگزار شده است. اجرای طرح‌هایی نظیر نصب کنتورهای هوشمند بر چاه‌های آب برای کنترل مصرف، پر کردن چاه‌های غیرمجاز، تعادل‌بخشی آبخوان‌های زیرزمینی و استفاده از فناوری تصفیه و بازچرخانی پساب‌ها جهت کاهش فشار بر منابع آبی، از جمله اقدامات در دستور کار می‌باشد. این اقدامات متخصصانه نشان از عزم جدی مسئولان برای پیشگیری از وخامت بیشتر دارد.
پیامدهای خطرناک فرونشست بر زیرساخت‌ها و محیط زیست
فرونشست به صورت گسترده‌ای زیرساخت‌های حیاتی منطقه را هدف قرار داده است. جاده‌ها و راه‌آهن بندرعباس که از منطقه زواره عبور می‌کند، به دلیل نشست زمین در معرض آسیب جدی قرار دارند. همچنین اراضی کشاورزی که سال‌هاست منبع معیشت ساکنان منطقه بوده‌اند، با کاهش حاصلخیزی مواجه شده و خسارات اقتصادی و اجتماعی جبران‌ناپذیری به مردم وارد می‌کنند. آثار تاریخی شهرستان اردستان نیز که گنجینه‌ای فرهنگی و هویتی برای استان به شمار می‌رود، از این تهدید بی‌نصیب نمانده است. علاوه بر این، شور شدن منابع آب زیرزمینی، بر شدت بحران آب افزوده و سلامت منابع آبی آینده را به خطر انداخته است.
نقش آگاهی‌بخشی و مشارکت مردمی در حل بحران
حسین شواخی با تأکید بر اهمیت نقش مردم در کاهش پیامدهای فرونشست، می‌گوید: «مردم و به ویژه کشاورزان هر جا که مشارکت فعال داشته‌اند، اثرات مثبتی مشاهده شده است.» وی مصرف بهینه آب و استفاده از روش‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای را راهکاری مؤثر در کاهش آسیب‌های این پدیده برشمرد. به گفته او، همکاری بخش دانشگاهی در آموزش و اطلاع‌رسانی درست، آگاهی عمومی را بالا برده و می‌تواند از یک فاجعه زیست‌محیطی در اردستان جلوگیری کند.
ضرورت رویکرد علمی و همه‌جانبه برای مقابله با فرونشست
دکتر سمیه بابایی، کارشناس ارشد محیط زیست و آب، در گفت‌وگو با ما تأکید کرد: «فرونشست زمین یک پدیده پیچیده است که تنها با مدیریت منابع آبی به تنهایی مهار نمی‌شود. باید ترکیبی از سیاست‌های علمی، آموزش عمومی، و به کارگیری فن‌آوری‌های نوین در آبیاری و کشاورزی اتخاذ شود.» وی افزود که «مشارکت مردم و کشاورزان، همراه با حمایت‌های دولتی در بخش‌های اقتصادی و فرهنگی، می‌تواند تعادل زیست‌محیطی منطقه را برگرداند و از تشدید بحران جلوگیری کند.»
فرونشست اردستان؛ فرصتی برای اصلاحات زیربنایی
بحران فرونشست زمین در شهرستان اردستان به عنوان یکی از جدی‌ترین تهدیدات زیست‌محیطی استان اصفهان نیازمند واکنشی سریع، علمی و گسترده است. پیشبرد سیاست‌های توازن‌بخشی منابع آب، کنترل ایجاد و استفاده از چاه‌ها، توسعه تکنولوژی‌های صرفه‌جویی آب و افزایش آگاهی عمومی، تنها راهکاری است که می‌تواند از سقوط این سرزمین به بحران‌های غیرقابل جبران جلوگیری کند. حفظ و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی، با حمایت همه‌جانبه دولت، نهادهای علمی و مردم، کلیدی برای تضمین آینده‌ای روشن و پایدار برای اردستان است.
دیدگاهتان را بنویسید