گفت‌وگو با مدرس و تحلیل آینده‌پژوهی در حوزه انرژی؛

مدیریت ایران سندهای جامع و اجرایی ندارد

این روزها و با توجه به تحولات جهانی در حوزه انرژی و گرایش روزافزون به انرژی‌های تجدیدپذیر، ضروری است به تحلیل جایگاه نفت در اقتصاد جهانی و ایران، چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو و راهکارهای توسعه پایدار انرژی بپردازیم . در این راستا در مصاحبه با دکتر کمال آقا زراده دکترای مدیریت و آینده‌پژوهی انرژی، به بررسی وضعیت فعلی و آینده نفت به‌عنوان طلای سیاه و نقش آن در توسعه اقتصادی ایران و جهان پرداخته‌ایم.

• آیا نفت هنوز منبع استراتژیک جهان است؟

نفت دیگر مانند گذشته منبع استراتژیک بی‌رقیب توسعه نیست. با کاهش وابستگی جهانی به نفت و حرکت سریع به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، جایگاه نفت در اقتصاد جهانی تغییر کرده است. حتی کشورهای بزرگ صادرکننده نفت مانند عربستان و امارات به توسعه انرژی‌های پاک روی آورده‌اند.

• چرا کشورهای نفت‌خیز به انرژی‌های نو گرایش پیدا کرده‌اند؟

این کشورها به خوبی درک کرده‌اند که منابع نفتی محدود و روزی به پایان می‌رسند. ادامه اتکا به نفت نمی‌تواند آینده‌ای پایدار و مطمئن تضمین کند. بنابراین، در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، جای نفت به تدریج به انرژی‌های تجدیدپذیر، گردشگری و سایر حوزه‌های جایگزین واگذار می‌شود.

• ظرفیت‌های ایران برای جایگزینی نفت چیست؟

ایران با داشتن اقلیم چهار فصل، ظرفیت‌های بی‌نظیر گردشگری و بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، پتانسیل بالایی برای توسعه انرژی خورشیدی و سایر انرژی‌های پاک دارد. این ظرفیت‌ها می‌تواند مسیر جایگزینی نفت را هموار کند و ایران را از بحران‌های احتمالی آینده نجات دهد.

• چگونه می‌توان هم‌زمان با بهره‌برداری از نفت، انرژی‌های پاک را توسعه داد؟

با الگوبرداری از پروژه‌های موفق عربستان مانند نئوم و طرح‌های پیشرفته امارات، ایران باید بخش قابل توجهی از درآمدهای نفتی را به توسعه زیرساخت‌های انرژی تجدیدپذیر اختصاص دهد. این اقدام تضمین می‌کند که در صورت پایان ذخایر نفتی، کشور دچار بحران نشود و مسیر توسعه پایدار ادامه یابد.

• راهکارهای پایدارسازی درآمدهای نفتی چیست؟

پایدارسازی درآمد نفتی تنها زمانی ممکن است که هم‌زمان با تولید و فروش نفت، سایر منابع اقتصادی توسعه یابند. توسعه صنایع بالادستی و پایین‌دستی نفت، کاهش خام‌فروشی و افزایش ارزش افزوده از جمله راهکارهای کلیدی است.

• وضعیت فعلی صنعت نفت ایران چگونه است؟

صنعت نفت ایران با مشکلات فرسودگی و کمبود استراتژی مدون و فناورانه مواجه است. بدون بهسازی و نوسازی صنایع و استفاده از دانش بومی و ظرفیت‌های منطقه‌ای، بازدهی صنعت نفت کاهش یافته و استخراج نفت با فناوری فعلی اقتصادی نخواهد بود.

• چرا ایران در توسعه صنایع نفتی عقب مانده است؟

یکی از دلایل اصلی عقب‌ماندگی، نبود برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت مشخص در وزارت نفت است. مدیران بیشتر به صورت موقت فعالیت می‌کنند و سندهای جامع و اجرایی برای تحول واقعی وجود ندارد.