راهاندازی نرم افزار کسبوکار خلاق رهنما با محوریت خانواده
سیگار کشیدن یکی از بزرگترین تهدیدهای سلامت عمومی در جهان است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال ۲۰۲۵، سیگار سالانه باعث مرگ بیش از ۸ میلیون نفر میشود که ۱.۲ میلیون مورد آنها به دلیل دود دست دوم سیگار (دود ثانویه سیگار) است. در ایران، بر اساس آمار وزارت بهداشت، بیش از ۶۰ هزار مرگ سالانه به عوارض سیگار نسبت داده میشود، از جمله بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD)، سرطان ریه و بیماریهای قلبی عروقی. اثرات مخرب سیگار بر سلامت بدن نه تنها مصرفکننده را هدف قرار میدهد، بلکه دود دست دوم سیگار بر اطرافیان، به ویژه زنان باردار و کودکان، تأثیرات جبرانناپذیری دارد. مواد شیمیایی دود سیگار بیش از ۷۰۰۰ ترکیب سمی شامل ۷۰ ماده سرطانزا مانند نیکوتین، قطران و مونوکسید کربن را شامل میشود. این مطلب به صورت سوال و جوابی، عوارض سیگار بر ریه، قلب، سیستم تولیدمثلی، گوارشی و غیره را بررسی میکند تا به پیشگیری از مصرف سیگار و ترک سیگار کمک کند. به همین دلایل در سرویس سلامت پایگاه خبری سپاهان خبر با دکتر محسن صادقیان متخصص ریه گفت و گو کردیم که در ادامه می خوانید.
چرا سیگار مهمترین عامل قابل پیشگیری در بیماریهای مزمن است؟
سیگار عاملی کاملاً قابل پیشگیری است که بیشترین نقش را در بروز بیماریهای ریوی مانند برونشیت مزمن، بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) و سرطان ریه ایفا میکند. مطالعات اپیدمیولوژیک مانند Framingham Heart Study نشان میدهد که مصرفکنندگان سیگار ۱۵-۳۰ برابر بیشتر در معرض سرطان ریه قرار دارند. همچنین، عوارض سیگار بر سلامت بدن شامل بیماریهای قلبی عروقی (مانند سکته قلبی و مغزی) است که ۵۰% مرگهای مرتبط با سیگار را تشکیل میدهد. پیشگیری از مصرف سیگار میتواند ۹۰% این موارد را کاهش دهد.
ترکیبات خطرناک دود سیگار چیست و چگونه بر بدن تأثیر میگذارد؟
پاسخ: دود سیگار حاوی بیش از ۷۰۰۰ ماده شیمیایی است که حداقل ۷۰ مورد آن سرطانزا هستند، از جمله بنزن، فرمالدئید، آرسنیک و کادمیوم. نیکوتین اعتیادآور است و قطران به بافت ریه آسیب میزند. مونوکسید کربن اکسیژنرسانی خون را مختل میکند. تحقیقات CDC (مرکز کنترل بیماریهای آمریکا) تأیید میکند که این مواد اثرات مخرب سیگار بر سیستم تنفسی را تشدید کرده و منجر به التهاب مزمن ریهها میشود. حتی سیگار الکترونیکی (ویپ) حاوی نیکوتین و فلزات سنگین است و عوارض مشابهی دارد.
عوارض سیگار بر ریه و سیستم تنفسی چیست؟
سیگار اصلیترین علت برونشیت مزمن و COPD است که با تنگی نفس، سرفه مزمن و عفونتهای مکرر همراه است. سرطان ریه در ۸۵% موارد به سیگار نسبت داده میشود؛ سلولهای اپیتلیال ریه تحت تأثیر مواد سرطانزا دود سیگار، جهش ژنتیکی پیدا میکنند. مطالعهای در Lancet (۲۰۲۴) نشان داد ترک سیگار خطر سرطان ریه را در ۱۰ سال اول ۵۰% کاهش میدهد. دود دست دوم سیگار نیز آسم را تشدید و خطر COPD را در غیرسیگاریها ۲۰-۳۰% افزایش میدهد.
تأثیر سیگار بر قلب و عروق خونی چگونه است؟
پاسخ: اثرات مخرب سیگار بر سلامت قلب شامل آترواسکلروز (تصلب شرایین) است؛ نیکوتین فشار خون را افزایش و مونوکسید کربن لختهسازی را تسهیل میکند. مصرفکنندگان سیگار ۲-۴ برابر بیشتر سکته قلبی میکنند. انجمن قلب آمریکا گزارش میدهد دود ثانویه سیگار خطر حمله قلبی را در اطرافیان ۲۵% بالا میبرد. ترک سیگار ظرف ۱ سال خطر را به سطح غیرسیگاریها نزدیک میکند.
عوارض سیگار بر سیستم گوارشی و تولیدمثلی چیست؟
سیگار خطر زخم معده، reflux و سرطانهای گوارشی (مانند مری و معده) را ۲ برابر میکند. در تولیدمثل، عوارض سیگار بر ناباروری مردان (کاهش اسپرم) و زنان (یائسگی زودرس) مشهود است. مواد شیمیایی دود سیگار هورمونها را مختل کرده و خطر سقط جنین را ۳۰% افزایش میدهد. ناباروری ناشی از سیگار در ۱۳% زوجها نقش دارد (دادههای WHO).
دود دست دوم سیگار (دود ثانویه) چه خطراتی دارد؟
پاسخ: دود دست دوم سیگار شامل ۸۵% مواد سمی دود اصلی است و سالانه ۱.۲ میلیون مرگ ایجاد میکند. غیرسیگاریها در معرض آن، ۲۰-۳۰% بیشتر COPD و بیماریهای قلبی عروقی میگیرند. تشدید آسم و عفونتهای تنفسی شایع است. در محیطهای بسته مانند خانه، غلظت آن بالاست و پیشگیری از مصرف سیگار در خانواده ضروری است.
تأثیر سیگار بر زنان باردار و کودکان چیست؟
پاسخ: در زنان باردار، سیگار باعث کاهش رشد جنین، زایمان زودرس (Premature) و وزن کم نوزاد میشود. خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) ۲-۳ برابر افزایش مییابد. کودکان در معرض دود دست دوم سیگار، ۵۰% بیشتر عفونتهای تنفسی (اوتیت، برونشیت) و آسم میگیرند. مطالعهای در Pediatrics (۲۰۲۵) نشان داد قرارگیری مادامالعمر در دود ثانویه، خطر سرطان ریه در بزرگسالی را بالا میبرد. عوارض سیگار بر کودکان غیرقابل جبران است.
چگونه از عوارض سیگار پیشگیری کنیم و ترک کنیم؟
پیشگیری از مصرف سیگار با آموزش школьی و ممنوعیت تبلیغاتی آغاز میشود. برای ترک، روشهای علمی شامل جایگزینهای نیکوتین (پچ، آدامس)، داروهای وارنیکلین و مشاوره CBT مؤثرند. اپلیکیشنهای ترک سیگار مانند QuitNow موفقیت ۴۰% دارند. وزارت بهداشت ایران برنامههای رایگان ترک ارائه میدهد.
دیدگاهتان را بنویسید