مصاحبه با روان‌درمان‌گر و دکترای تخصصی مشاوره درباره هیولای پنهان خانواده‌ها

طلاق و اعتیاد؛ دو بحران درهم‌تنیده در خانواده‌های ایرانی

در جامعه امروز ایران، طلاق و اعتیاد به‌عنوان دو بحران اجتماعی، بیش از گذشته در کنار یکدیگر ظاهر شده‌اند. در حالی که طلاق پدیده‌ای چندعاملی است، اعتیاد به‌ویژه در شکل مزمن و مستمر خود، یکی از عوامل اصلی فروپاشی خانواده‌ها محسوب می‌شود. آمارهای نگران‌کننده از ارتباط مستقیم این دو معضل حکایت دارند. این موارد انگیزه ای شد تا در سرویس شهری پایگاه خبری سپاهان خبر با دکتر آیت سهرابی گفت‌وگو کنیم تا به بررسی علمی و روان‌شناختی این رابطه بپردازیم.

حالا رسما اعلام شده رابطه اعتیاد و طلاق مستقیم و مرتبط است، به نظر شما چرا اعتیاد تا این حد در بروز طلاق نقش دارد؟

اعتیاد، به‌ویژه در شکل مزمن آن، ساختار روانی و رفتاری فرد را به‌هم می‌ریزد. فرد معتاد معمولاً دچار اختلال در تصمیم‌گیری، کنترل هیجانات و مسئولیت‌پذیری می‌شود. این تغییرات رفتاری، به‌طور مستقیم بر روابط زناشویی اثر می‌گذارد. بر اساس یافته‌ها، حدود ۵۰ درصد از مصرف‌کنندگان مستمر الکل پس از ۹ سال زندگی مشترک، به سمت طلاق سوق پیدا می‌کنند. همچنین در ۶۵ درصد از پرونده‌های طلاق، ردپایی از مصرف مواد مخدر یا محرک‌ها دیده می‌شود.

با این تفاسیر آیا اعتیاد همیشه عامل اصلی طلاق است یا در کنار عوامل دیگر عمل می‌کند؟

اعتیاد معمولاً به‌عنوان یک عامل تشدیدکننده عمل می‌کند. ممکن است اختلافات زناشویی از قبل وجود داشته باشد، اما اعتیاد آن‌ها را به نقطه بحرانی می‌رساند. در برخی موارد، اعتیاد حتی عامل آغاز اختلافات است، به‌ویژه زمانی که فرد مصرف‌کننده رفتارهای پرخطر، خشونت خانگی یا بی‌توجهی به مسئولیت‌های خانوادگی از خود نشان می‌دهد.

نقش آگاهی اجتماعی در کاهش این بحران چیست؟

آگاهی، مهم‌ترین ابزار پیشگیری است. نوجوانان و جوانان باید از تأثیرات مخرب اعتیاد بر زندگی خانوادگی مطلع باشند. خانواده‌ها، مدارس و نهادهای فرهنگی باید در آموزش مهارت‌های زندگی، تصمیم‌گیری سالم و شناخت پیامدهای اعتیاد فعال‌تر عمل کنند. این آگاهی می‌تواند در انتخاب همسر، شکل‌گیری روابط عاطفی و حتی در تربیت فرزندان نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.

به نظر شما آیا راهکارهایی برای کاهش تأثیر اعتیاد بر طلاق وجود دارد؟

بله، قطعاً. درمان اعتیاد، مشاوره زوجین، آموزش مهارت‌های ارتباطی و حمایت اجتماعی می‌تواند از فروپاشی خانواده جلوگیری کند. البته این اقدامات باید زودهنگام و با حمایت نهادهای تخصصی انجام شود. متأسفانه بسیاری از خانواده‌ها زمانی به مشاوره مراجعه می‌کنند که آسیب‌ها عمیق شده‌اند.

شما چه توصیه‌ای برای والدین و جوانان دارید؟

توصیه من این است که خانواده‌ها از سنین پایین، فرزندان خود را با مفاهیم سلامت روان، مهارت‌های مقابله با استرس و خطرات اعتیاد آشنا کنند. جوانان نیز باید در انتخاب دوستان، سبک زندگی و تصمیمات مهم زندگی، آگاهانه عمل کنند. اعتیاد فقط یک مشکل فردی نیست؛ یک بحران خانوادگی و اجتماعی است.

برای مقابله با این هیولای پنهان در جامعه چه می‌شود کرد؟

اعتیاد یکی از عوامل جدی و تعیین‌کننده در بروز طلاق است. این موضوع نه‌تنها بر فرد مصرف‌کننده، بلکه بر کل ساختار خانواده اثر می‌گذارد. پیشگیری، آگاهی، درمان و حمایت اجتماعی چهار ستون اصلی برای مقابله با این بحران هستند. اگر جامعه به این چهار اصل توجه کند، می‌توان امیدوار بود که آمار طلاق ناشی از اعتیاد کاهش یابد.