تبدیل چالش بیکاری به فرصت مهارت آموزی
هیچ شک و تردیدی نیست که خشکسالی یکی از پدیده‌های محیطی و بخش جدایی ناپذیر تغییرات اقلیمی است. خشکسالی ممکن است در هر محلی رخ دهد و باعث کمبود آب گردد، اما ویژگی‌ها و اثرات آن از قبیل شدت، مدت و بزرگی خشکسالی از محلی به محل دیگر متفاوت خواهد بود. خشکسالی بر خلاف سیل پدیده‌ای آرام و خزنده است که به آرامی یک محیط را تسخیر و به یک بلای طبیعی تبدیل می‌گردد.
به گزارش سپاهان خبر; خشکسالی را می‌توان به انواع خشکسالی اقلیمی یا هواشناسی، هیدرولوژیکی، کشاورزی و اقتصادی اجتماعی تقسیم بندی کرد. خشکسالی هواشناسی مهمترین نوع خشکسالی است و زمانی حادث می‌شود که میزان بارندگی در بازه زمانی معین کمتر از یک حد آستانه باشد. خشکسالی می تواند اثرات تاثیر گذاری بر روی دامپروری، جنگل ها و مراتع، جمعیت و محیط زیست بر جای بگذارد. کاهش وزن دام، کاهش تولیدات دامی، کاهش تولید مثل و حساس شدن دام به بیماری‌ها از پیامدهای خشکسالی بر روی دامپروری است.
خشکسالی علاوه بر تاثیر بر روی بقا و بازسازی مراتع و جنگل ها احتمال آتش سوزی در این مناطق را به شدت بالا می برد. کاهش میزان بارندگی و منابع آب نه تنها برروی تأمین آب آشامیدنی بلکه بر روی اکوسیستم‌های طبیعی که به منابع آب وابسته هستند نیز تأثیر منفی می‌گذارد. به همین دلایل است که هر از گاهی خبری مبنی بر آتش‌سوزی وسیع در مراتع و اکوسیستم‌های طبیعی که به منابع آب وابسته هستند اتفاق می‌افتد.
شهرستان سمیرم، نگین سرسبز استان اصفهان و گنجینه‌ای از تنوع زیستی، این روزها با تهدیدی جدی روبروست؛ خطر آتش‌سوزی گسترده در مراتع و جنگل‌هایش. خشکسالی بی‌سابقه، تغییرات اقلیمی و سهل‌انگاری انسانی، دست به دست هم داده‌اند تا آتش، این بار جدی‌تر از همیشه، در کمین این منطقه باشد.
مراتع سمیرم در یک نگاه
سمیرم با مساحتی بالغ بر ۵۲۷ هزار هکتار، یکی از مهمترین مناطق رویشگاهی و مرتعی کشور به شمار می‌رود. این منطقه، که به عنوان نخستین ذخیره‌گاه جنگلی اُرس در ایران شناخته می‌شود، میزبان دو ذخیره‌گاه جنگلی دیگر به نام‌های داغباشی و تنگ خشک نیز هست. این جنگل‌ها و مراتع، علاوه بر ارزش زیست‌محیطی، نقش مهمی در اقتصاد محلی و معیشت دامداران و کشاورزان ایفا می‌کنند.
سال سیاه آتش‌سوزی
سال گذشته، مراتع سمیرم روزهای سیاهی را پشت سر گذاشت. به گفته سیدحسن فاطمی، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سمیرم، ۱۹ فقره آتش‌سوزی در بخش‌های مختلف این شهرستان به ثبت رسید که در مجموع، حدود ۳۶.۸۱ هکتار از مراتع و جنگل‌های منطقه را به خاکستر تبدیل کرد. مناطقی همچون پادنا، مرکزی و وردشت، بیشترین خسارت را متحمل شدند.
عوامل شعله‌ور کننده
کارشناسان، عوامل متعددی را در افزایش خطر آتش‌سوزی در مراتع سمیرم دخیل می‌دانند:
- خشکسالی بی‌سابقه : کاهش شدید بارندگی‌ها در سال‌های اخیر، باعث خشک شدن پوشش گیاهی و افزایش مواد قابل اشتعال در مراتع شده است. بسیاری از چشمه‌ها و منابع آبی نیز خشک شده‌اند، که این امر، مقابله با آتش‌سوزی را دشوارتر می‌کند.
- تغییرات اقلیمی: تغییرات الگوهای آب و هوایی و افزایش دوره‌های خشکی، شرایط را برای وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده‌تر فراهم کرده است.
- بی‌احتیاطی انسانی: بی‌احتیاطی گردشگران در روشن کردن آتش، رهاسازی زباله‌ها (به ویژه بطری‌های شیشه‌ای)، انداختن ته‌سیگار و سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی، از جمله عوامل اصلی وقوع آتش‌سوزی در مراتع سمیرم هستند.
- وزش باد: وزش بادهای شدید در مناطق کوهستانی، به گسترش سریع آتش‌سوزی‌ها کمک می‌کند.
- تراکم گیاهان یک‌ساله: در برخی مناطق، تراکم بالای گیاهان یک‌ساله خشک‌شده، به دلیل نبود منابع آبی کافی، خطر آتش‌سوزی را تشدید کرده است.
خسارات جبران‌ناپذیر
آتش‌سوزی در مراتع سمیرم، خسارات جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد:
- نابودی پوشش گیاهی: آتش‌سوزی باعث از بین رفتن گیاهان علفی، درختچه‌ها و درختان می‌شود و فرسایش خاک را تسریع می‌کند.
- تخریب تنوع زیستی: آتش‌سوزی زیستگاه‌های جانوری را نابود می‌کند و باعث نابودی گونه‌های مختلف از جمله لاک‌پشت‌ها، مارها و پرندگان می‌شود.
- آلودگی هوا: دود ناشی از آتش‌سوزی، کیفیت هوا را به شدت کاهش می‌دهد و باعث بروز مشکلات تنفسی در انسان‌ها و حیوانات می‌شود.
- خسارت به منابع آبی: آتش‌سوزی می‌تواند به چشمه‌ها و منابع آبی آسیب برساند و کیفیت آب را کاهش دهد.
- خسارت اقتصادی: آتش‌سوزی به محصولات کشاورزی، مراتع مورد استفاده دامداران و زیرساخت‌های گردشگری آسیب می‌رساند و خسارات اقتصادی قابل توجهی را به بار می‌آورد.
تلاش برای مهار آتش
اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سمیرم، با وجود کمبود امکانات و نیروی انسانی، تلاش‌های گسترده‌ای را برای مقابله با خطر آتش‌سوزی آغاز کرده است. به گفته فاطمی، این اداره با آموزش دهیاران، بخشداری‌ها و اطلاع‌رسانی به دامداران، سعی در افزایش آگاهی عمومی دارد. همچنین، هفت دستگاه خودروی کمک‌دار اداری و استیجاری به وسایل اطفای حریق از جمله دمنده، بیل و آتش‌کوب مجهز شده‌اند تا در مناطق بحرانی گشت‌زنی کنند.
نقش مردم ستودنی و ماندگار
سیدحسن فاطمی رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سمیرم با تقدیر از نقش دهیاری‌ها، شوراهای محلی و گروه‌های مردمی در شناسایی، گزارش و کنترل آتش‌سوزی‌ها، در مصاحبه با ایرنا می‌گوید: در آتش‌سوزی منطقه چهارراه، همکاری سریع گروه‌های مردمی موجب کنترل سریع آتش شد. گروه همیاران طبیعت زاگرس در منطقه ونک نیز در این زمینه مشارکت موثری داشتند.
شناسایی چالش‌ها و راهکارها، چراغ راه آینده
با وجود تلاش‌های صورت گرفته، چالش‌های متعددی در راه مقابله با آتش‌سوزی در مراتع سمیرم وجود دارد:
- کمبود امکانات و نیروی انسانی: تجهیزات موجود در اداره منابع طبیعی، کفاف گستره وسیع شهرستان را نمی‌دهد و در صورت وقوع چند حریق همزمان، کنترل آن‌ها دشوار خواهد شد.
- عدم وجود بیمه مراتع: مراتع شهرستان فاقد بیمه هستند، که این امر، جبران خسارات ناشی از آتش‌سوزی را برای دامداران و کشاورزان دشوار می‌کند.
مشکلات قانونی در بسیاری از موارد، به دلیل شناسایی نشدن عامل انسانی، پرونده‌ای برای آتش‌سوزی‌ها تشکیل نمی‌شود.
برای مقابله با این چالش‌ها و کاهش خطر آتش‌سوزی در مراتع سمیرم، کارشناسان راهکارهای زیر را پیشنهاد می‌کنند:
- تأمین اعتبار: اختصاص اعتبارات کافی برای تجهیز اداره منابع طبیعی و افزایش نیروی انسانی.
- بیمه مراتع: حمایت دولت از بیمه مراتع برای جبران خسارات ناشی از آتش‌سوزی.
- تقویت قوانین: تشدید مجازات برای افرادی که باعث وقوع آتش‌سوزی در مراتع می‌شوند.
- استفاده از فناوری‌های نوین: استفاده از سامانه‌های پایش و هشدار زودهنگام برای شناسایی آتش‌سوزی‌ها.
- آموزش و فرهنگ‌سازی: افزایش آگاهی عمومی در مورد خطرات آتش‌سوزی و راه‌های پیشگیری از آن.
مراتع ، میراثی گرانبها برای نسل‌های آینده
مراتع سمیرم، میراثی گرانبها برای نسل‌های آینده هستند. حفاظت از این منابع ارزشمند، نیازمند عزم جدی، همکاری همگانی و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه است. اگر امروز برای نجات مراتع سمیرم اقدامی نکنیم، فردا دیر خواهد بود.
توصیه‌های کاربردی را جدی بگیرید
1 – از روشن کردن آتش در طبیعت خودداری کنید.
2 – زباله‌های خود را در طبیعت رها نکنید.
3 – ته‌سیگار خود را به طور کامل خاموش کنید.
4 – در صورت مشاهده دود یا آتش، مراتب را فوری به شماره‌های ۱۵۰۴ یا ۱۳۹ اطلاع دهید.
دیدگاهتان را بنویسید