کوره‌های آجرپزی و گچ‌پزی مظنونین همیشگی
اصفهان؛ یکی از کلانشهرهای مهم ایران که طی سال‌های اخیر با بحران‌های جدی آلودگی هوا روبرو شده، همچنان در مسیر کاهش آلاینده‌ها با مشکلات متنوعی مواجه است. یکی از این معضلات، فعالیت بی‌رویه و بدون نظارت کوره‌های آجرپزی و گچ‌پزی در شعاع ۵۰ کیلومتری شهر است که نقش قابل‌توجهی در افزایش آلاینده‌های هوا به ویژه ذرات معلق و گازهای مضر دارند. بابک صادقیان، رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست اصفهان، به تازه‌ترین وضعیت این موضوع اشاره کرده و از کارشکنی برخی از فعالان این صنعت خبر داده است.
بیش از ۳۰۰ کوره آجر و گچ علت اصلی آلودگی در حاشیه اصفهان
به گفته صادقیان، ۳۰۳ کوره آجر و گچ در اطراف اصفهان شناسایی شده‌اند که سال گذشته ۴۴ واحد فاقد مجوز به دلیل عدم رعایت قوانین محیط زیستی تعطیل شدند. با این وجود، همچنان بسیاری از این واحدها بدون نظارت دقیق فعالیت می‌کنند و اصلاح فرآیندهای تولید و نصب تجهیزات تصفیه هوای صنعتی در آن‌ها اجرا نشده است. سند جامع کاهش آلودگی هوای اصفهان که ذیل ماده ۱۴ قانون هوای پاک تهیه شده، هدفگذاری کرده است که تا پایان سال ۱۴۰۴ دست‌کم ۹۰ درصد این کوره‌ها ساماندهی شوند.
کارشکنی‌ها سد راه کاهش آلودگی؛ حقوقی که حاشیه‌ساز شده است
بابک صادقیان در سخنان خود به وجود مقاومت‌ها و کارشکنی‌هایی در مناطق حبیب‌آباد و دولت‌آباد اشاره دارد. برخی از اعضای انجمن‌های صنفی کوره‌های آجر و گچ با استفاده از شکایت به دیوان عدالت اداری و سازمان بازرسی، اجرای مصوبات قانونی را که به نفع همه و محیط زیست است، متوقف کرده‌اند. با وجود رد شکایت‌ها، این مقاومت‌ها در عمل روند تغییر و اصلاحات را کند کرده است. در مقابل، در منطقه محمدآباد همکاری خوبی به چشم می‌خورد که می‌تواند الگویی برای سایر نواحی باشد.
نظارت بر خودروهای آلاینده؛ افزایش معاینه فنی، کاهش آلایندگی؟
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های محیط زیست اصفهان بخش اعظم آلودگی هوای شهر را ناشی از خودروهای فرسوده می‌داند. در استان ۷۴ مرکز معاینه فنی خودروی سبک، ۱۳ مرکز خودروی سنگین و سه مرکز موتورسیکلت فعال است. البته مشکلات نرم‌افزاری سامانه سیمفا باعث شده عملکرد مراکز معاینه موتورسیکلت به کمتر از ۵۰ درصد برسد. با این وجود مراجعات به مراکز معاینه فنی در چهار ماه نخست سال ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۳ درصد افزایش یافته است. صادقیان اعلام کرد که نرخ مردودی خودروهای سبک و سنگین به ترتیب ۱۸ و ۱۵ درصد است، که نشان دهنده حجم بالای خودروهای آلاینده در سطح شهر است. همچنین ۱۹۰ تا ۲۰۰ هزار خودروی فرسوده در اصفهان مشغول به تردد هستند که لزوم اجرای برنامه اسقاط خودروهای فرسوده و جایگزینی آن‌ها با خودروهای کم‌مصرف و استاندارد را رونمایی می‌کند.
پلمب و نظارت؛ گامی موثر اما ناکافی در کنترل آلاینده‌ها
براساس آمارهای ارائه شده، اداره محیط زیست اصفهان طی سال گذشته بیش از ۹۲۰۰ بازدید نظارتی از واحدهای آلاینده انجام داده و بیش از ۳ هزار اخطار صادر و نزدیک به هزار پرونده قضایی تشکیل داده است. در سه ماهه ابتدایی سال جاری نیز بازرسی‌ها ادامه داشته است که منجر به صدور ۱۵۸ اخطار و پلمب ۱۱ واحد آلاینده شده است. این اقدام‌ها اثرگذار، اما هنوز کافی نیستند تا به طور کامل آلودگی هوا کاهش یابد.
نظر کارشناس محیط زیست؛ ضرورت توجه به آلاینده‌های صنعتی و ترافیکی
دکتر فاطمه نعمتی، کارشناس برجسته محیط زیست و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با ما تأکید کرد که مشکل آلودگی هوای اصفهان تنها مربوط به منابع ترافیکی نیست بلکه صنایع و کوره‌های سنتی نقش پررنگی در این معضل دارند: «کوره‌های آجرپزی با سوخت‌های غیراستاندارد و فرسوده، حجم عظیمی از ذرات معلق و گازهای سمی مانند دی‌اکسید گوگرد و نیتروژن اکسید را در هوا پخش می‌کنند. این آلاینده‌ها به شدت بر سلامت عمومی و کیفیت زندگی مردم تأثیر منفی می‌گذارند.»
وی افزود: «علاوه بر اصلاح فرآیند تولید و نصب فیلترهای پیشرفته، باید فرهنگسازی در صنایع محلی و به‌روزرسانی قوانین محیط زیستی در دستور کار قرار گیرد. همچنین توجه بیشتر به پایش دوره‌ای و جرایم نقدی برای عدم رعایت استانداردها کلید کاهش چشمگیر آلودگی است.»
ضرورت رویکرد یکپارچه مدیریتی برای ارتقاء کیفیت هوای اصفهان
با توجه به مجموعه مشکلات، به نظر می‌رسد تنها راه حل پایدار، تدوین و اجرای برنامه‌ای جامع و یکپارچه است که شامل چهار محور اصلی باشد:
1. ساماندهی منابع آلاینده صنعتی و سنتی : اجرای سریع سند کاهش آلودگی، اتمام ساماندهی کوره‌های سنتی، جایگزینی سوخت‌های پاک و نصب تجهیزات کنترلی.
۲. ارتقاء کیفیت ناوگان حمل و نقل : تشویق به نوسازی خودروها، تقویت مراکز معاینه فنی، بهبود عملکرد سامانه‌های الکترونیکی.
3. افزایش نظارت و برخورد قانونی : تداوم بازرسی‌ها و تشدید برخورد با متخلفان صنعتی و رانندگان خودروهای دودزا.
4. فرهنگسازی و آموزش عمومی : اطلاع‌رسانی درباره نقش هر فرد در کاهش آلودگی و تشویق به اصلاح رفتارهای زیست محیطی.
توسعه پایدار و سلامت جامعه، زمانی محقق می‌شود که بار آلودگی بر دوش شهروندان نباشد
بدون شک، مدیریت موثر آلودگی هوا در اصفهان نیازمند همکاری کامل همه بخش‌های ذی‌ربط از دولت گرفته تا صنایع و مردم خواهد بود. توسعه پایدار و سلامت جامعه، تنها زمانی محقق خواهد شد که کیفیت هوا به سطح استانداردهای جهانی نزدیک شود و بار آلودگی بر دوش شهروندان کاهش یابد.
دیدگاهتان را بنویسید