کشف محموله ۴ میلیارد تومانی پارچه
کشاورزی ایران در حالی با بحرانی ساختاری و رشد منفی در بهار ۱۴۰۳ مواجه است که دستاوردها و تلاش‌ها برای عبور از کشاورزی سنتی و حرکت به سوی کشاورزی مدرن در استان‌هایی مانند اصفهان، توجه‌ها را به نقش مدیریت منابع آب‌وخاک و اصلاحات بنیادین جلب کرده است.
اهمیت آب، خاک، سرمایه و نیروی انسانی در این صنعت، جایگاه راهبردی کشاورزی را در توسعه اقتصادی ایران دوچندان ساخته و هم‌زمان، چالش‌های تازه‌ای چون بحران آب، سالمندی جمعیت کشاورز و کاهش بهره‌وری را به محور مباحث تخصصی و سیاست‌گذاری تبدیل نموده است.
بحران بهره‌وری و کاهش رشد کشاورزی ایران
به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر بر اساس گزارش ملی مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۳، بخش کشاورزی ۱۴.۶ درصد اشتغال کشور را بر عهده دارد اما تنها ۷.۴ درصد ارزش افزوده اقتصاد را تولید می‌کند. این نابرابری نشانگر ضعف شاخص‌های بهره‌وری و رقابت‌پذیری است؛ به‌ویژه زمانی که سال‌های اخیر با رشد منفی و کاهش تولید محصولات زراعی و بارندگی اندک همراه بوده‌است.
داده‌های بانک مرکزی و مرکز پژوهش‌های مجلس، عملکرد کشاورزی را در بهار ۱۴۰۳ با کاهش ۳.۵ درصدی نسبت به سال گذشته و افت ۱۰ درصدی تولید محصولات زراعی تیره‌وتار توصیف می‌کنند. بحران آب، تغییرات اقلیمی و فرسایش نیروی کار جوان، همگی بر این وضعیت تأثیر منفی گذاشته‌اند.
گذار از کشاورزی سنتی در اصفهان؛ اقدامات اجرایی و تأثیرات ملموس
استان اصفهان، یکی از پیشتازان کشاورزی ایران با ۵۶۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی، به‌منظور ارتقای بهره‌وری و عبور از شیوه‌های سنتی، پروژه‌های مدیریت آب‌وخاک را با تمرکز ویژه دنبال می‌کند.
به‌گفته اسحاق شفیعی، سرپرست مدیریت آب‌وخاک سازمان جهاد کشاورزی اصفهان: «در یک سال اخیر شبکه‌های آبیاری و زهکشی در ۱۱۰۰ هکتار از اراضی اجرا شد که مدیریت مصرف آب به میزان ۱.۷ میلیون متر مکعب را در پی داشت. همچنین، لایروبی بیش از ۲۱ کیلومتر قنات و تجهیز سامانه‌های نوین آبیاری در ۲۹۰۰ هکتار از مزارع استان صورت پذیرفته که صرفه‌جویی ۹.۷ میلیون متر مکعبی آب را به‌همراه داشته است.»
در زمینه احداث و بهسازی کانال‌های آبیاری عمومی، هفت کیلومتر پروژه انجام شده و سهم قابل توجهی در مدیریت منابع آب به میزان ۰.۲ میلیون متر مکعب داشته است. اصفهان بنا بر اظهارات کارشناسان کشاورزی، با وجود محدودیت‌های جدی منابع آبی، موفق به ارتقای سیستم‌های آبیاری و انتقال آب با لوله و نیز تجهیز و یکپارچه‌سازی ۶۶ هکتار اراضی سنتی شده است. در مجموع، ۳۴۰۰ کیلومتر پروژه انتقال آب کشاورزی تاکنون در استان به انجام رسیده و صرفه‌جویی چشمگیر در مصرف آب محقق شده است.
چالش‌های مالی و مطالبات بخش کشاورزی اصفهان
مهرداد مرادمند، رییس سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان، در خبری که ایرنا منتشر کرده مشکل اصلی را «کمبود اعتبارات و هزینه بالای اجرای پروژه‌ها» عنوان می‌کند. وی می‌گوید: «برای بهره‌برداری بهینه از آب در کشاورزی و استمرار تولید، علاوه بر گسترش سامانه‌های آبیاری نوین، تخصیص اعتبارات کافی و استمرار حمایت‌ها لازم است تا اصفهان هم‌زمان با نقش‌آفرینی در تأمین محصولات کشاورزی کشور، در حوزه بهره‌وری آب نیز سرآمد باشد.»
دو روایت؛ تحلیل ملی و تجربه منطقه‌ای
بحران ساختاری کشاورزی ایران در کنار تجربه موفق استان اصفهان، نشان‌دهنده نیاز مبرم به اصلاحات بنیادین و گذر از شیوه‌های سنتی به سمت کشاورزی مدرن و پایدار است. سالمندی جامعه کشاورز، ضعف بازاریابی، قیمت‌گذاری دستوری، فضای سرمایه‌گذاری محدود و بحران آب در سراسر کشور، زمینه خزان کشاورزی را فراهم ساخته‌است. اما اجرای پروژه‌های آب‌وخاک، نوسازی اراضی، تمرکز بر فناوری‌های آبیاری کم‌مصرف و تقویت زیرساخت‌ها، شاهدی بر اراده و توان تحول در این صنعت است.
تجربه اصفهان در مدیریت علمی پروژه‌های آب‌وخاک باید به‌عنوان الگوی ملی توسعه
در همین ارتباط دکتر رضا عباسی ، استاد دانشگاه تهران و متخصص منابع آب، تأکید می‌کند: تجربه اصفهان در مدیریت علمی پروژه‌های آب‌وخاک باید به‌عنوان الگوی ملی توسعه یابد. اصلاح ساختار مالکیت اراضی، حمایت هدفمند از فناوری‌های نوین و توسعه بازارهای عرضه محصولات کشاورزی، زمینه احیا و رونق کشاورزی کشور را فراهم خواهد آورد.
ادغام تحلیل ملی و روایت منطقه‌ای اصفهان، نمایانگر آن است که عبور از بحران فعلی و تحقق امنیت غذایی ایران مستلزم اصلاحات ساختاری، سیاست‌گذاری هدفمند، آموزش و حمایت از نیروی انسانی جوان و توسعه فناوری‌های نوین در کشاورزی است. موفقیت پروژه‌های اجرایی در اصفهان نویدبخش حرکت پایدار به سمت افزایش بهره‌وری و توانمندسازی کشاورزی کشور در برابر بحران‌های اقتصادی و اقلیمی است.
دیدگاهتان را بنویسید