رشد بحران هویتی زیر پوست شهر

وقتی آیفون داشتن، جای همه چیز را گرفته است

این روزها متفاوت بودن بیماری همه گیر شده است، که متاسفانه سن و سال هم نمی‌شناسد ، بیماری برای دیده شدن. اینجا اصفهان است یک شهر تاریخی و فرهنگی با پیشینه ای پر افتخار، اما در کوچه پس کوچه های شهر خودمان نیز می‌توان به این معضل اجتماعی پی برد و در این میان فضای مجازی نیز به گسترش این پدیده دامن زده است . در واقع فضای مجازی این رقابت را تشدید کرده و زندگی‌هایی که بیشتر چیدمان تصویری هستند تا واقعیت، باعث می‌شود هر عکس از سفر، خرید یا کافه، تبدیل به نمایش رقابت اجتماعی شود.

نماد هویتی برای دیده شدن

به گزارش سرویس شهری پایگاه خبری سپاهان خبر این روزها، داشتن جای بودن را گرفته است. گوشی‌های گران‌قیمت، لباس‌های مارک‌دار و ماشین‌های لوکس دیگر تنها کالا نیستند بلکه نماد هویتی برای دیده شدن در جامعه‌ای هستند که شکاف طبقاتی آن هر روز عمیق‌تر می‌شود.
حتمی دیده اید ، خیلی از خانواده ها عکس هایی از تولد تشریفاتی فرزندانشان قرار می‌دهند در حالیکه یک زندگی خیلی معمولی دارند و متاسفانه بسیاری از جوانان و خانواده‌ها، در حال حاضر به جای تمرکز بر رشد واقعی و تجربه زندگی، به مصرف نمایشی روی آورده‌اند، تلاشی که برای جبران کمبودها، دیده شدن و ساختن تصویری مطلوب از خود می باشد .

نمی‌خواهم از اطرافیانم کمتر باشم

مهناز زنی ۳۵ ساله ساکن یکی از شهرهای کوچک استان اصفهان است که به تازگی ماشین شاستی بلند اما چینی گرفته است وی می‌گوید من یک زن خانه دار هستم و چند سالی یک پراید داشتم که البته آن هم بیشتر در پارکینگ خانه بود اما ماجرا از آنجا شروع شد که برادر شوهرم برای همسرش یک ماشین شاستی بلند خرید و من هم برای اینکه از او کم نیاورم تصمیم گرفتم ماشینم را عوض کنم اما همسر من درآمدش در ماه تنها هزینه های زندگی را به زور تأمین می‌کند و از همین رو همه طلاهای چند ساله ام را که اندوخته ام بود فروختم و شوهرم را مجبور کردم یک وام نیز بگیرد که با سختی زیاد بالاخره گرفتیم و با فروش پراید خودم توانستم من هم یک شاستی بلند چند سال کار کرده بخرم.

ارزش‌های خانوادگی در حال فراموش

نرگس نیز زنی خانه دار اهل اصفهان است او اما زندگی ساده ای دارد و به قول خودش اهل تجملات نیست اما می‌گوید: متاسفانه می‌بینیم خانواده‌ها حتی اگر توان مالی هم نداشته باشد دنبال خرید کالاهای لوکس هستند تا جایگاه اجتماعی‌ بهتری داشته باشند و این باعث شده زندگی واقعی و ارزش‌های خانوادگی فراموش بشود.

حس کمبود شخصیت دارم

مهسا یک دانشجوی اهل مبارکه است وی می‌گوید: همه دوستانم در شبکه‌های اجتماعی زندگی‌ های لوکس خود را به اشتراک می گذارند و من وقتی خودم را با آنها مقایسه می کنم حس کمبود شخصیت دارم برای همین باید چیزهایی داشته باشم مثل لباس مارک یا گوشی مارک ، حتی اگر به آنها نیاز نداشته باشم .

سارا نیز دختری دانشجو از یک خانواده متوسط است اما معتقد است که نباید از همسن و سالانش کم بیاورد و او هم باید متفاوت باشد، سارا می گوید : احساس می‌کنم من هم باید برندهای خاص داشته باشم و به پولش هم فکر نمی‌کنم و از پدرم می‌خواهم هر طور شده برایم تهیه کند اما وقتی می بینم دوستانم آیفون به دست می‌گیرند نمی‌شود که گوشی من پایین تر از آن‌ها باشد .

خودنمایی مصرفی

جامعه‌شناسان معتقدند در شرایطی که مردم از مسیرهای واقعی پیشرفت مانند اشتغال، تحصیل یا عدالت اقتصادی ناامید می‌شوند، تظاهر و نمایش جای رشد واقعی را می‌گیرد چرا که وقتی فرصت‌های برابر وجود ندارد، افراد با مصرف نمایشی تلاش می‌کنند احساس قدرت و تعلق طبقاتی را بازسازی کنند.اما آنچه خطرناک‌تر است، نفوذ مصرف‌گرایی در ارزش‌های فرهنگی است. دیگر بسیاری از معیارهای موفقیت، نه بر پایه دانش و اخلاق، بلکه بر اساس نوع پوشش، مدل خودرو یا برند تلفن همراه سنجیده می‌شود و این تغییر آرام اما ویرانگر، نوعی پوچی فرهنگی و ازخودبیگانگی اجتماعی ایجاد کرده است.

پیامدهای روانی و اجتماعی

دکتر ابوذر ادیبی یک تحلیل گر مسائل اجتماعی است وی در گفتگو با ما گفت: مصرف نمایشی صرفاً یک رفتار اقتصادی نیست و پیامدهای روانی و اجتماعی دارد. وقتی ارزش افراد بر اساس آنچه دارند سنجیده شود، فشار روانی، اضطراب و احساس ناکامی در جوانان و خانواده‌ها افزایش می‌یابد. همچنین رقابت ناسالم و کاهش اعتماد اجتماعی، پیامدهای بلندمدت این پدیده هستند.

وی ادامه داد : مصرف‌گرایی امروز در ایران به یک نظام ارزش اجتماعی تبدیل شده است. کالاها و برندها، نه تنها وسیله زندگی، بلکه معیار سنجش منزلت و هویت افراد شده‌اند.

راه‌های جایگزین برای کسب منزلت اجتماعی

دکتر سعید نادری نیز یک روانشناس است وی معتقد است در جامعه‌ای که فرصت‌های واقعی پیشرفت محدود شده، مردم به دنبال راه‌های جایگزین برای کسب منزلت اجتماعی می‌گردند. یکی از این راه‌ها نمایش ظاهری ثروت است. به‌عبارت دیگر، وقتی مسیر رسیدن به موقعیت اجتماعی دشوار می‌شود، مسیر نشان دادن جای آن را می‌گیرد و فرد تنها می‌خواهد خود را نشان بدهد. در حقیقت خودنمایی مصرفی نتیجهٔ شکاف طبقاتی، ضعف آموزش اجتماعی و تبدیل موفقیت به کالااست.