تحقق رویای هوای پاک
این بار شب اصفهان با شب‌های بخارا همزمان شد. اصفهان، شهری با پیشینه‌ای هزارساله، همواره در حافظه تاریخی ایران به عنوان «نصف جهان» شناخته شده است. این شهر نه تنها نماد هنر و معماری ایرانی بلکه تجلی‌گاه همزیستی فرهنگی، دینی و اجتماعی بوده است.
به گزارش سرویس فرهنگ و هنر پایگاه خبری سپاهان خبر شب گذشته در آستانه یکم آذر، روز نکوداشت اصفهان، نهصد و چهاردهمین شب از مجموعه شب‌های بخارا با عنوان «شب اصفهان» برگزار شد تا فرصتی فراهم شود برای بازخوانی هویت تاریخی، فرهنگی و اجتماعی این شهر و بررسی چالش‌های پیش‌روی آن.
اصفهان در شب‌های بخارا، نه فقط به عنوان یک شهر بلکه به عنوان یک مفهوم فرهنگی مورد بازخوانی قرار گرفت. از نماد قوس تا بحران‌های زیست‌محیطی، از سرمایه اجتماعی تا بی‌عدالتی بودجه‌ای، همه و همه نشان دادند که اصفهان نیازمند نگاهی نو، همبستگی نخبگان و مشارکت مردمی برای عبور از چالش‌هاست.
شب‌های بخارا؛ بستری برای گفت‌وگوی فرهنگی
برنامه شب‌های بخارا که سال‌هاست به بررسی هویت شهرهای ایران می‌پردازد، این‌بار به اصفهان رسید. این نشست در شهر کتاب اصفهان با حضور چهره‌های فرهنگی، پژوهشگران و فعالان اجتماعی برگزار شد و به بررسی ابعاد مختلف هویت شهری اصفهان اختصاص یافت.
اصفهان؛ از «نیمه‌جهان» تا بحران‌های امروز
در این نشست، اصفهان به عنوان شهری با میراث عظیم تاریخی معرفی شد که امروز با چالش‌هایی چون خشکسالی، آلودگی هوا، کاهش سرمایه اجتماعی و بی‌عدالتی در تخصیص منابع مواجه است. این تضاد میان گذشته باشکوه و وضعیت کنونی، محور اصلی گفت‌وگوها بود.
سرمایه اجتماعی؛ حلقه گمشده توسعه شهری
حمیدرضا امیدان، دبیرکل اتاق بازرگانی اصفهان، با اشاره به بی‌عدالتی در تخصیص منابع ملی، بر لزوم همگرایی نخبگان فرهنگی، اقتصادی و سیاسی برای بازسازی سرمایه اجتماعی تأکید کرد. او گفت: «اصفهان با وجود دارا بودن بیشترین واحد صنعتی و دومین رتبه در پرداخت مالیات، در تخصیص بودجه جایگاه مناسبی ندارد.»
بحران اعتماد؛ ضرورت بازسازی ارتباط نخبگان و مردم
امیدان با اشاره به آمارهای مرکز آمار ایران، اصفهان را چهارمین استان از نظر تورم و هشتمین استان از نظر بیکاری دانست. او خواستار پایان دادن به نگاه منفی به اصفهان و ایجاد اعتماد میان نخبگان و مردم شد.
نماد قوس؛ تجلی هویت فرهنگی اصفهان
شاهین سپنتا، پژوهشگر میراث فرهنگی، نقش صورت فلکی قوس بر سردر بازار قیصریه را نماد هویت و مدنیت اصفهان دانست. این نماد با هفت مولفه فرهنگی شامل قدمت، عظمت، قدرت، سعادت، حرکت، درایت و امنیت، بازتابی از روح تاریخی شهر است.
تاریخچه انتخاب نماد قوس
سپنتا به پیشنهاد زنده‌یاد عباس بهشتیان در سال ۱۳۴۶ و تأیید دکتر لطف‌الله هنرفر در سال ۱۳۴۸ اشاره کرد که در نهایت منجر به تصویب نماد قوس توسط شورای اصفهان‌شناسان در سال ۱۳۸۴ شد. این نماد اکنون به عنوان نشان رسمی شهر و روز یکم آذر به عنوان روز اصفهان شناخته می‌شود.
برج قوس؛ اعتبار فرهنگی بی‌بدیل
حشمت‌الله انتخابی، اصفهان‌پژوه، برج قوس را طالع تاریخی شهر دانست و گفت: «باروی اصفهان در زمان رکن‌الدوله دیلمی در برج قوس احداث شد.» او تأکید کرد که این نماد باستانی، اعتبار فرهنگی بی‌نظیری برای اصفهان ایجاد کرده که هیچ شهر دیگری در ایران از آن برخوردار نیست.
بحران محیط زیست؛ تهدیدی برای میراث اصفهان
مهرداد موسوی خوانساری، نویسنده کتاب «ریشه‌یابی یک سقوط تاریخی»، با اشاره به بحران خشکسالی و آلودگی هوا، خواستار تلاش جمعی برای نجات اصفهان شد. او گفت: «ما خودمان این دشمن را ساخته‌ایم و حالا طبیعت در حال پاسخ دادن است.»
ضرورت همبستگی برای عبور از بحران
موسوی خوانساری تأکید کرد که عبور از بحران‌های زیست‌محیطی نیازمند همکاری همگانی و توجه به طبیعت است. او اصفهان را یکی از مقاصد اصلی گردشگری ایران دانست که باید برای حفظ جایگاه خود در عرصه‌های ملی و جهانی، از بحران‌ها عبور کند.
اصفهان در قاب سینما؛ شهر به عنوان شخصیت
هامون شیرازی، پژوهشگر و منتقد سینما، در بخش پایانی نشست به نقش شهر در سینما پرداخت و اظهار کرد: شهر در فیلم صرفاً مکان ثابت نیست بلکه رفتار و ویژگی‌هایی اثرگذار دارد که مسیر و تجربه کاراکترها را شکل می‌دهد. وی افزود: شهری که نقش شخصیت دارد ممکن است خطرناک، خشن، سرد، گرم یا نفسانی باشد و این ویژگی‌ها بر روایت اثر می‌گذارد.
شیرازی با اشاره به نمونه‌های جهانی گفت: نیویورک در «تاکسی درایور» شخصیت زنده‌ای است که جنون شخصیت اصلی را تشدید می‌کند و لس آنجلس در سینمای معاصر شهری رویایی و کابوس‌گونه به شمار می‌رود. وی ادامه داد: اصفهان نیز در فیلم‌ها و مستندها با حضور دراماتیک خود، معماری، تاریخ و ریتم زندگی را به نمایش می‌گذارد و حافظه چهارصد ساله صفویه را بازتاب می‌دهد.
وی از فیلم «عشق» ساخته اصفهان یاد کرد و گفت: در این اثر، شهر به مثابه بدن زنده عشق بازنمایی می‌شود و معماری به عنوان حافظه رمانتیک با لحظات عاشقانه شخصیت‌ها گفتگو می‌کند. همچنین فیلم «طلوع قاجار» اصفهان را شهری تاریک، آرام و خردمند معرفی می‌کند که سنت و مدرنیته را واسطه‌گری می‌کند. شیرازی تاکید کرد: در «اصفهان در نصف جهان» بازار، میدان و پل خواجو همچون اعضای بدن یک موجود زنده عمل می‌کنند و روان شخصیت‌ها بدون دیالوگ با فضا روایت می‌شود.
بازتاب هویت اصفهان در مکتب ادبی و چهره‌نگاری
سیاوش گلشیری، نویسنده، در ادامه نشست به مکتب اصفهان در رشته‌های هنری اشاره کرد و گفت: چهره‌نگاری اصفهانی به نمایش انسان‌های سردرگریبان و در حال مراقبه، توجه به جزئیات لباس و صحنه‌پردازی اهمیت می‌دهد. وی افزود: در مکتب شعری اصفهانی، تلفیق واقعیت و خیال، ذهنی‌گرایی و بازآفرینی واقعیت تاریخی از شاخصه‌هاست.
گلشیری با بیان اینکه اصفهان شهری با کارکرد اسطوره‌ای است، افزود: حضور شخصیت‌های برجسته، اتفاقات بزرگ، مفاهیم شگفت‌انگیز و تکثر هنری و ادبی، اصفهان را به الگویی برای تکرار روایت‌ها بدل کرده است. وی همچنین جریان داستان‌نویسی معاصر اصفهان را بررسی کرد و توضیح داد که ویژگی‌هایی چون روایت‌شکنی، تلفیق سنت و مدرن، تصویر طنز تلخ و شخصیت‌پردازی‌های خاص از مختصات این جریان به شمار می‌روند.
وی درباره جریان داستان‌نویسی معاصر اصفهان نیز گفت: در سال ۱۳۴۰ تعدادی نویسنده جوان و نواندیش این جریان را پایه‌گذاری کردند و حلقه‌هایی چون انجمن اصفهان شکل گرفت و نخستین بار جنگ اصفهان منتشر شد و مورد نقد قرار گرفت.
این نویسنده توضیح داد: ویژگی‌هایی چون تلفیق روایت سنتی و مدرن، روایت‌شکنی، بی‌اطلاعی معمول داستان‌نویسی، تصویر طنز تلخ، گزنده و سیاه، تأکید بر تکنیک و فرم و کلام با تأکید بر صناعت در هنر، شخصیت‌پردازی‌های خاص، شخصیت‌های سرخورده، روان‌پریش، مبهم، مرموز و بی‌هویت، آغازها و پایان‌های ناگهانی، بندهای آغازین شگفت‌انگیز و چرخش در زاویه دید، بخشی از مختصات داستان‌نویسی اصفهان است.
روز اصفهان؛ نماد بازاندیشی در هویت شهری
برگزاری شب اصفهان در شب‌های بخارا، همزمان با روز نکوداشت اصفهان، فرصتی بود برای بازاندیشی در هویت شهری، بررسی چالش‌های معاصر و تأکید بر ضرورت حفظ میراث فرهنگی. این رویداد نشان داد که اصفهان نه فقط یک شهر تاریخی بلکه یک سرمایه ملی است که نیازمند توجه، همدلی و برنامه‌ریزی دقیق برای آینده است.
دیدگاهتان را بنویسید