افتتاح نمایشگاه کتاب، در آبفای استان اصفهان
فشار خون بالا یکی از شایع‌ترین و پیچیده‌ترین مشکلات سلامت جهانی است که آن را به عنوان «قاتل خاموش» می‌شناسند. دلیل این نامگذاری، پیشرفت بی‌سروصدا و بدون علامت فشار خون بالا در بدن است که گاه سال‌ها فرد متوجه بیماری خود نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین عوارض این بیماری خطرناک، آسیب رساندن به کلیه‌ها است که اگر به موقع کنترل و درمان نشود، می‌تواند منجر به نارسایی کلیه، نیاز به دیالیز و حتی مرگ شود. این اهمیت و لزوم ارتقا سطح سواد پزشکی جامعه درباره «قاتل خاموش» دلیلی شد برای یک گفت‌وگوی مفصل در سرویس سلامت پایگاه خبری سپاهان خبر با دکتر الهام کبیری نایینی، فوق تخصصی بیماری‌های کلیوی.
در واقع ارتباط فشار خون بالا با آسیب کلیه‌ها یک واقعیت علمی و مهم است که تحت عنوان قاتل خاموش شناخته میشود. این بیماری اگر به موقع تشخیص و درمان نشود، بدون علامت روز به روز در رگ‌های کلیه تخریب ایجاد می‌کند. تنها با پایش منظم فشار خون، رعایت سبک زندگی سالم و پیروی دقیق از درمان دارویی می‌توان از عوارض جبران‌ناپذیر پیشگیری کرد.
لذا توصیه میشود افراد به طور مستمر فشار خون خود را اندازه‌گیری کرده و در صورت مشاهده افزایش، فوراً به پزشک مراجعه کنند. آموزش عموم درباره باورهای صحیح درمان فشار خون و اهمیت آن در محافظت از کلیه‌ها و دیگر اندام‌های حیاتی باید در سطح جامعه ترویج یابد.
اگر این مفاهیم به درستی شناخته و اجرا شود، می‌توان جلوی بسیاری از موارد نارسایی کلیه و نیاز به دیالیز را گرفت و کیفیت زندگی افراد را به شکل چشمگیری بهبود بخشید.
ابتدا تعریف کنید فشار خون چیست و چرا به «قاتل خاموش» مشهور است؟
فشار خون نیرویی است که خون در حین جریان در رگ‌ها به دیواره آن‌ها وارد می‌کند. وقتی این فشار بیش از حد معمول شود، به آن فشار خون بالا (هیپرتانسیون) می‌گویند. این بیماری غالباً بدون علائم مشخص بروز می‌کند و ممکن است سال‌ها نادیده گرفته شود. به همین دلیل است که فشار خون بالا را قاتل خاموش می‌نامند، چون به آرامی به بافت‌ها و اندام‌های حیاتی آسیب می‌رساند بدون اینکه بیمار در مراحل اولیه متوجه شود.
خب رابطه مستقیم فشار خون بالا و آسیب کلیوی چرا ایجاد میشود؟ چون در این باره خشدارهای فراوانی وجود دارد.
کلیه‌ها اندام‌هایی حیاتی هستند که نقش مهمی در فیلتر کردن خون، دفع سموم و تنظیم مایعات و نمک‌های بدن دارند. فشار خون بالا تأثیر منفی و مستقیمی بر روی رگ‌های خونی کوچک کلیه دارد. افزایش فشار باعث تنگ شدن و تخریب این رگ‌ها میشود که به کاهش کارایی کلیه و نهایتاً به نارسایی مزمن کلیوی منجر می‌گردد.
مطالعات نشان داده‌اند که تقریباً ۳۰-۴۰ درصد افراد مبتلا به فشار خون بالا، در طول زمان دچار آسیب کلیوی می‌شوند. این آسیب ممکن است در ابتدا بدون علامت باشد و سپس به تدریج به مشکلات جدی‌تر از جمله نارسایی کلیوی ختم شود.
پس اهمیت کنترل منظم فشار خون برای حفظ سلامت کلیه‌ها بسیار بیش از آن چیزی است که فکر می کنیم؟
کنترل منظم فشار خون کلید پیشگیری از عوارض مزمن آن است. توصیه میشود هر فرد بالغ حداقل ماهی یک بار فشار خون خود را اندازه‌گیری کند به خصوص افراد با ریسک بالاتر مانند کسانی که سابقه خانوادگی فشار خون دارند، دیابت یا چاقی دارند. در صورت تشخیص فشار خون بالا، پیروی دقیق از دستورالعمل‌های پزشکی و مصرف داروها ضروری است.
عدم کنترل فشار خون باعث افزایش تدریجی فشار روی رگ‌های کلیه، آسیب به فیلترهای کوچک کلیوی و کاهش عملکرد این اندام میشود. حتی در مراحل اولیه بیماری کلیوی ممکن است بیمار هیچ علامت خاصی نداشته باشد ولی در آزمایش‌ها نشانه‌هایی از کاهش عملکرد کلیه یا وجود پروتئین در ادرار نمایان شود.
خب بفرمایید چگونه می‌توانم بفهمم کلیه‌هایم دچار آسیب شده‌اند؟
آزمایشات ادرار و خون به پزشک کمک می‌کند تا وجود پروتئین در ادرار، میزان کراتینین و سرعت تصفیه گلوبول‌های کلیوی (GFR) را بررسی کند. کاهش GFR نشان‌دهنده کاهش کارکرد کلیه است.
حالا این پرسش پیش می آید که آیا فشار خون بالا همیشه باعث بیماری کلیه میشود ؟
نه همیشه، ولی افسارگسیخته شدن فشار خون بالا و نادیده گرفتن آن ریسک آسیب کلیه را به شدت افزایش می‌دهد.
داروهای فشار خون چه نقشی در حفظ سلامت کلیه دارند؟
داروهای کنترل فشار خون، به ویژه داروهای مهارکننده آنزیم تبدیل آنژیوتانسین (ACE inhibitors) یا مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs)، می‌توانند به حفظ عملکرد کلیه و کاهش آسیب‌های ناشی از فشار خون کمک کنند.
آیا داروهای فشار خون عوارض جانبی دارند؟
همانند هر داروی دیگر ممکن است عوارضی وجود داشته باشد اما فواید جلوگیری از عوارض شدید فشار خون بالا، به مراتب بیشتر از خطرات دارویی است.
گویا در این باره باورهای رایج و البته نادرستی هم وجود دارد؟
بله متاسفانه.
توضیح بدهید لطفا.
یکی از مهم‌ترین مشکلات درمان فشار خون، ترس و باورهای نادرست افراد درباره مصرف داروهاست. برخی بیماران می‌ترسند دارو باعث وابستگی میشود یا عوارض جانبی شدید دارد و به همین دلیل مصرف دارو را قطع می‌کنند. این نگرش غلط و خطرناک باعث میشود فشار خون کنترل نشود و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به کلیه و قلب وارد شود.
اطلاع‌رسانی صحیح و آموزش بیماران درباره اهمیت درمان مستمر، همچنین کنترل منظم فشار خون برای جلوگیری از بیماری‌های خطرناک، یکی از پایه‌های موفقیت در سلامت عمومی است.
به عنوان سوال آخر . روش‌های موثر پیشگیری و کنترل فشار خون برای حفاظت از کلیه‌ها چی هست؟ خیلی ساده بفرمایید.
ببینید برای کاهش ریسک آسیب کلیوی ناشی از فشار خون بالا، سبک زندگی باید اصلاح شود و مراقبت‌های زیر انجام گیرد:
1 – کاهش مصرف نمک : محدود کردن نمک روزانه به کمتر از ۵ گرم (حدود یک قاشق چایخوری) کمک قابل توجهی به کاهش فشار خون می‌کند.
2 – اجتناب از غذاهای فرآوری شده و پرچرب : این مواد حاوی سدیم و چربی اضافه هستند که فشار خون را افزایش می‌دهد.
3 – فعالیت بدنی منظم : ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن آرام یا شنا حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته توصیه میشود.
4 – کنترل وزن : چاقی یکی از عوامل تشدید فشار خون است. کاهش وزن به همراه تغذیه سالم مؤثر است.
5 – پایش منظم فشار خون : استفاده از دستگاه‌های فشارسنج خانگی یا مراجعه به مراکز پزشکی برای اندازه‌گیری دقیق ضروری است.
6 – مراجعه به پزشک و ادامه درمان : پایبندی به مصرف دارو و دستورات پزشکی مهم‌ترین عامل کنترل فشار خون است.
دیدگاهتان را بنویسید