گفتگوی سپاهان خبر با رضا واله زاده، کارشناس علوم بانکی؛

نات کوین، بیت‌کوین و سرمایه‌هایی که به باد می‌رود

از سرقت‌های اینترنتی بانکی گرفته تا ایجاد وسوسه پول‌دار شدن بدون زحمت و تلاش‌های زمان بر با یک کلیک بر همستر مجازی و یا عضوگیری و سرشاخه شدن یک گروه اقتصادی مجازی، یا سرمایه‌گذاری در مجموعه‌های هرمی گوناگون و مشابه آن، همه از مصادیق جرم ساز در این حوزه است؛ بنابراین با کمی تامل و تعقل متوجه می‌شویم که نباید از احتمال بروز ترفندهای گوناگون کلاهبرداری در این اقیانوس پرتلاطم نیز غفلت کرد.قصه رمزارزها و نات کوین و بیت‌کوین نیز به‌زعم اقتصاددانان، از جمله بسترهایی است که حتی اگر در کوتاه‌ترین زمان منجر به زیادشدن پول‌هایتان شود؛ ولی ناگهان متوجه می‌شوید که نه‌تنها پولی به جیبتان اضافه نشد؛ بلکه سرمایه و اندوخته‌هایتان هم ازدست‌رفته است.

رضا واله زاده، کارشناس علوم بانکی و پولی طی گفتگو با سپاهان خبر در این درباره توضیحات جالب‌توجهی را ارائه داد که در ادامه می‌خوانید:

  -ماجرای نات کوین وبیت کوین و خریدوفروش آن که این روزها بازارگرمی هم پیدا کرده است، از نگاه علمی چقدر می‌تواند برای فرد پول آوری داشته باشد و اصلاً آیا ورود به این عرصه‌ها برای سرمایه‌گذاری قابل‌اطمینان است؟

لازم می‌دانم در ابتدا پیرامون نات کوین و کلاً خانواده “کوین” ها کمی به عقب برگردیم و مروری کوتاه بر دو واژه رمزارز و بلاک‌چین داشته باشیم. ببینید، به زبان ساده؛ بلاک‌چین بستر رمزارزها است و آن‌طور که گفته می‌شود هدفش مبارزه با پول‌شویی است؛ اما درواقع ابزار الکترونیکی برای رد و نشان گم‌کردنِ نگهداری و انتقال پول است. بعد از اینکه فرد وارد این چرخه شد یک “ولت” (کیف پول) درست می‌کنند که این کیف پول درحقیقت، مخفی است. یعنی مثلاً هر تعداد رمزارز تبدیل کنند را به این کیف انتقال می‌دهند و حتی هکرها هم نمی‌توانند این پول را پیدا کنند. البته ورود به این فضا به این معنا نیست که راه مطمئنی برای مخفی نگه‌داشتن پول و درآمدهاست زیرا در فضای مجازی هیچ‌چیزی مطمئن نیست. همان‌طور که می‌دانید رمزارز یا”کریپتوکارنسی”، در حقیقت یک سری اعداد رمزنگاری شده مشتمل بر صفر و یک است. مثل اسامی که درتعریف رایانه‌ای یک سری ۰ و ۱ است و حالت مجازی پیدا می‌کند؛ بنابراین رمزارزها نیز یک سری اعداد رمزنگاری شده هستند در بستر بلاک‌چین، دقیقاً مانند اینترنت و موتورهای جستجوگر که اگر اینترنت نباشد، موتورهای جستجوگر مثل گوگل هم معنایی ندارند. اینها را یک سری از کمپانی‌ها و افراد ثروتمند در دنیا درست کردند و هرکدامشان هم معمولاً یک کاربرد خاصی دارد. خب، جلوتر که می‌رویم می‌بینیم از بین این رمزارزها، بیت‌کوین درصدر است و الان هم هر واحد بیت‌کوین تقریباً ۴ میلیارد تومان است. در این جا اگر بخواهیم این دسته‌بندی را به یک خانواده تشبیه کنیم، باید بگوئیم بعد از بیت‌کوین که سلطان ارزها محسوب می‌شود، اتریوم است که به ملکه ارزها معروف است. بیت‌کوین و اتریوم یک فرزند هم دارند به نام لایت‌کوین، سپس به شاخه‌های پائین‌تری مثل نات کوین تقسیم‌بندی می‌شود. یعنی از بیت‌کوین و اتریوم به ارزهای ارزان‌تر مثل نات کوین می‌رسد و افراد می‌توانند؛ مثلاً با ۳۰۰ هزارتومان این ارز را خریداری کنند. نکته اینجاست که در این کار یک سری نهنگ داریم که همان کمپانی‌ها و افراد بزرگ هستند که قیمت‌ها را آن‌ها تعیین می‌کنند و یک سری ماهی کوچک هم داریم (همان‌هایی که مثلاً ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری می‌کنند). یک سری رمزارزهای بی آزارهم هستند (استیبل‌کوین یا ارز دیجیتال باثبات)، مثل تِتِر. در این میان، بیت‌کوین با ریسک زیادی همراه است و احتمال اینکه فرد متحمل ضررهای سنگین میلیاردی بشود، وجود دارد. فعلاً بیت‌کوین دست ایلان ماسک است وبه هرحال از پول‌دارهای آمریکاست همان‌طور که ممکن است یک برنامه در سیستم اینترنت خطا بدهد، احتمال دارد تمام اینها نیز هک شود و همه سرمایه یک نفر به باد برود.

-اما گفتید که رمزارزها قابل هک‌شدن نیستند، پس چگونه ممکن است کیف پول فرد خالی شود؟

بله هرچند که گفتیم رمزارزها قابل هک‌شدن نیستند؛ ولی باید توجه داشته باشیم که بالاخره پلتفرم‌ها در بستر مجازی هستند و چنانچه بستر بلاک‌چین هک شود سایر اطلاعات سرمایه‌گذاران و اعضا نیز از حالت غیرقابل‌دسترسی درمی‌آید و اگرچه نمی‌توانند وارد کیف پول فرد شوند؛ اما وقتی کل برنامه هک شود مسلماً ولت فرد نیز به باد می‌رود؛ لذا تأکید می‌شود که در دنیای مجازی هیچ‌چیزی امن نیست و در حالت عادی ممکن است شرکت‌های مربوطه ورشکست شوند. یعنی مثلاً یک بیت‌کوین به یک کمپانی وابسته است و احتمال اینکه آن کمپانی ورشکست شود وجود دارد، همان‌طور که جنگ اوکراین باعث ریزش ارزش بسیاری از رمزارزها شد، یا مثل افت‌وخیزهای نرخ دلار و نفت….

-بنابراین دیجیتالی‌شدن فعالیت‌های پولی و اقتصادی هم به معنای برقراری امنیت صددرصدی نیست و از طرفی نمی‌تواند پول‌دار شدن را تسریع کند؟

ببینید، درواقع هرکدام از اینها تعاریف و مفاهیم و کارکردهای خاص خودش را دارد و نمی‌توان به‌طورکلی راجع اقتصاد دیجیتالی رای و نسخه واحدی صادر کرد. منتهی همان‌طور که قبلاً اشاره شد نباید فراموش کنیم که در جهان الکترونیکی پول و سرمایه‌گذاری، احتمال بروز هر نوع ورشکستگی و ویرانی مالی وجود دارد. کمااینکه در فضای حقیقی هم‌بارها و بارها نمونه‌هایی از آن را در برخی از مؤسسات مالی و بانکی دیده‌ایم و اما در پاسخ به تسریع پول‌دار شدن هم باید یادآورشوم که مواردی از این نوع مشارکت‌های پولی در بستر (وب پلتفرم) های مختلف هم بوده است که فرد باتوجه‌به مطالعات تخصصی و تجارب قبلی و زیرکی که داشته، توانسته پولش را در فرصت مناسب قبل از اینکه، توسط سرشاخه آن مجموعه کلاهبرداری صورت گیرد و به قول عامه پول‌ها را بالا بکشند، و یا به دلایلی که گفته شد دچار ریزش و ضرر شود، اصل پول و سودهایش را درآورده است.

 -به‌عنوان کارشناس و محقق حوزه اقتصاد بانکی، چه توصیه‌ای برای کسانی که به دنبال ورود به این نوع فضای پول‌دار شدن هستند دارید؟

در واقع، صرف‌نظر از تبلیغاتی که درباره فعالیت‌های پولی بر بستر پلتفرم‌ها می‌شود باید در نظر داشت که؛ سرمایه‌گذاری در دنیای مجازی مساوی است با ریسک‌های پرخطر و بعضاً جبران‌ناپذیر. البته چه‌بسا مؤسسات مالی اعتباری نیز که با خطر ورشکستگی یا اختلاس مواجه‌اند و خب نمونه‌های متعددی از آن را دیده‌ایم. منتهی نگران‌کننده‌تر اینکه، در فضای مجازی به این راحتی‌ها نمی‌توانیم پول و سرمایه‌مان را برگردانیم؛ چون نظارت ملی بر بازار رمزارزها وجود ندارد و غیر قابل‌پیگیری هستند. مگر اینکه در آینده تدابیر امنیتی و پشتوانه‌ای، برای ارزهای مختلف دیجیتالی اتخاذ و اجرا شود.