دربی اصفهان؛ بیبرنده
تجمع مقابل مجلس و بازتاب گسترده آن در فضای مجازی نشان داد که مهریه به یکی از گره‌های اصلی زندگی اجتماعی بدل شده است. آنچه معترضان طلب می‌کنند، نه حذف کامل مهریه، بلکه تغییر در شیوه اجرای آن است؛ تغییری که هم حقوق زنان را تضمین کند و هم مردان ناتوان از پرداخت را از زندان برهاند.
ابتدای سال و در بحبوحه اظهارنظرها پیرامون چنین لایحه‌ای محمدعلی نقدعلی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی، در جلسه علنی مجلس اظهار داشت: امروزه ما دنبال هوش مصنوعی هستیم ولی یک قانونی در این مملکت هست که هوش طبیعی جوانان ما از بین برده است و آن عبارت است از قانون ظالمانه مهریه و این کیفیتی که در احکام صادره از دادگاه‌ها اتفاق افتاده است.
اعتراض موافقان و مخالفان از فضای مجازی به خیابان در تردد است
به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر چند روز پیش جمعی از شهروندان در پایتخت با تجمع مقابل ساختمان مجلس شورای اسلامی نسبت به قوانین مربوط به مهریه و پیامدهای آن بر زندگی مردان اعتراض کردند. تجمع‌کنندگان با در دست داشتن پلاکاردهایی، خواستار بازنگری جدی در قوانین شدند. یکی از نوشته‌ها که در فضای مجازی بازتاب گسترده‌ای یافت، این بود: «سرطان بگیر، زن نگیر – ازدواج تو ایران = زندان». این جمله طی چند ساعت به یکی از تصاویر وایرال در شبکه‌های اجتماعی بدل شد و بحث‌های فراوانی را برانگیخت.
خواسته‌های معترضان که مردان هستند
معترضان اعلام کردند که بسیاری از مردان به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه روانه زندان می‌شوند و قوانین فعلی با شرایط اقتصادی امروز همخوانی ندارد. به باور آنان، ادامه این وضعیت موجب کاهش رغبت جوانان به ازدواج و افزایش آسیب‌های اجتماعی خواهد شد. به استناد آنچه خبرگزاری ایمنا نوشته خواسته اصلی تجمع‌کنندگان حذف مجازات زندان برای ناتوانی در پرداخت و ایجاد راهکارهای عادلانه میان زن و مرد است.
سال ۱۳۹۷ بیش از دو هزار و ۵۰۰ نفر به دلیل بدهی مهریه در زندانی شدند
آنچه مسلم است این که موضوع مهریه سال‌هاست در مجلس و میان فعالان اجتماعی محل بحث است. خبرگزاری مهر هم در گزارشی یادآور شد که در سال ۱۳۹۷ بیش از دو هزار و ۵۰۰ نفر به دلیل بدهی مهریه در زندان بودند؛ آماری که در سال‌های اخیر کاهش یافته و بنا بر اعلام معاون قضایی سازمان زندان‌ها، ورودی محکومان مهریه به زندان در سال جاری ۲۳ درصد کمتر شده است. با این حال، مهر گزارش داده است که همچنان بیش از دو هزار و ۵۰۰ نفر از زندانیان غیرعمد به دلیل مهریه و نفقه دوران حبس می‌گذرانند.
واکنش‌ها در فضای مجازی
این موارد در حالی است که خبرنگار ما در بررسی شبکه اجتماعی اینستاگرام، به واکنش‌های گسترده‌ای برخورد. بسیاری از کاربران با هشتگ‌های #مهریه و #زندان_مهریه به این تجمع واکنش نشان دادند:
یکی از کاربران نوشت: «وقتی قیمت سکه اینطوری بالا رفته، مهریه‌های ۱۰۰ یا ۲۰۰ سکه‌ای عملاً غیرقابل پرداخت شده. نتیجه‌اش فقط زندان برای مردها و فروپاشی زندگی‌هاست».
یک کاربر دیگر در استوری خود نوشت: «هیچ‌کس منکر حق زن نیست، اما زندان برای ناتوانی در پرداخت منطقی نیست. باید ضمانت‌های جدیدی جایگزین بشه.»
در کامنتی زیر خبر تجمع نوشته شده بود که «زن‌ها هم حق دارن! خیلی وقت‌ها مهریه تنها پشتوانه مالی‌شون بعد از طلاقه. حذف کامل ضمانت اجرایی، نادیده گرفتن حقوق زنانه.»
کاربری دیگر با اشاره به ازدواج جوانان نوشت: «خودم مجردم. وقتی می‌بینم دوستام تو مهریه گیر کردن و تهش زندان رفتن، انگیزه‌ای برای ازدواج باقی نمی‌مونه.»
این قبیل واکنش‌ها نشان می‌دهد که جامعه در این زمینه به دو بخش تقسیم شده: گروهی که خواستار حذف مجازات زندان هستند و گروهی که نگران تضییع حقوق زنان‌اند.
چالش‌های حقوقی
در دیگر سو برخی حقوق‌دانان تأکید دارند که حذف کامل ضمانت‌های قضایی ممکن است حقوق زنان را تحت‌الشعاع قرار دهد. از نگاه آنان، باید میان عدالت و کارآمدی تعادل برقرار شود؛ مثلاً با اقساط‌بندی منصفانه، تعیین سقف مهریه متناسب با شرایط اقتصادی و اجرای اصل «عندالاستطاعه» که پرداخت مهریه را به توان مالی مردان وابسته می‌کند.
با وجود تجمع اخیر، سرنوشت طرح اصلاح قانون مهریه در مجلس همچنان نامعلوم است. اما حجم واکنش‌ها در اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که مسئله مهریه از سطح اختلافات خانوادگی فراتر رفته و به مطالبه‌ای اجتماعی بدل شده است. کارشناسان اجتماعی نیز هشدار می‌دهند که اگر قانون‌گذاران اقدام عاجل نکنند، روند کاهش ازدواج و افزایش تنش‌های خانوادگی شدت خواهد گرفت.
اکنون نگاه‌ها به مجلس دوخته شده تا با اصلاحی جامع، راهی برای پایان دادن به این بحران فراهم کند.
کاهش سقف اجرایی مهریه، نظام حقوقی خانواده را بر هم می‌زند
در این باره یک جامعه‌شناس در مصاحبه‌ای در خرداد سال جاری به پایگاه خبری سپاهان خبر گفت: آقایان مسئول قوانین را طوری تعیین کنند که نه برای مردان دست و پا گیر باشد و نه زنان را دچار نگرانی و ناامنی کند؛ البته اگر توجه به تعیین قوانینی چون اجباری شدن مشاوره پیش از ازدواج هم مدنظر باشد، نتایج خوبی را در دوام خانواده و کاهش آمار طلاق شاهد خواهیم بود.
بهروز آذر معتقد است که مطالعه دقیقی در این زمینه انجام نشده و کاهش سقف اجرایی مهریه، نه تنها نظام حقوقی خانواده را بر هم می‌زند، بلکه ناامنی روانی جدی برای زنان ایجاد خواهد کرد.
مهریه بالا ضامن خوشبختی نیست!
امان‌الله قرائی مقدم جامعه‌شناس، در گفتگو با ما اظهار داشت: با تعیین مهریه‌های بالا برای زنان موافق نیستم و همیشه می‌گویم که مهریه بالا و زیاد خوشبختی زن را تضمین نمی‌کند اما این وضعیت فعلی را هم که مجلس در تلاش است تا با کاهش سقف مهریه و تعیین تعداد کمی سکه مشکلات حقوقی آن را مرتفع کند، مخالف هستم.
وی تصریح کرد: اصلاح در مهریه، نیاز به انجام کار کارشناسی و دقیق دارد و نمایندگان مجلس باید همه جوانب آن را تیزبینانه و بدون دخالت نظرات شخصی به بحث و بررسی بگذارند.این جامعه‌شناس تاکید کرد: در انجام هرگونه اصلاح مهریه باید هم صلاح مرد و هم صلاح زن را مدنظر قرار داد.
قرائی‌مقدم اضافه کرد: تعیین مهریه معقول متناسب با شرایط مرد در زمان ازدواج امری است که دختران باید پیش از ازدواج به آن توجه کنند و فراموش نکنند چشم و هم چشمی و توجه به مهریه اطرافیان و این قبیل موارد به تداوم زندگی مشترک کمکی نخواهد کرد.
دیدگاهتان را بنویسید