نگاهی به اشتیاق کودکان به داشتن عروسک لابوبو:

لابوبو؛ دوست یا دشمن دنیای کودکان

چند سالی است که تب عروسکی به نام لابوبو در میان کودکان ایرانی بالا گرفته است. عروسکی با چهره‌ای فانتزی، چشم‌های درشت و رنگ‌های پر زرق‌وبرق که خیلی زود از ویترین مغازه‌ها به اتاق خواب کودکان راه پیدا کرد.

جذابیت ظاهری یا بازی با ذهن کودک

لابوبو در نگاه نخست، نماد شادی و بازی است، اما در پس این محبوبیت، پرسش‌های جدی‌تری درباره اثرات تربیتی، روانی و حتی فرهنگی آن نهفته است. بی‌تردید لابوبو به دلیل طراحی متفاوت و ظاهر بامزه‌اش، تخیل کودک را تحریک می‌کند. کودک هنگام بازی با این عروسک داستان‌سرایی می‌کند و احساس مراقبت و همدلی را تمرین می‌کند. اما آیا همه ماجرا همین است؟

البته کارشناسان هشدار می‌دهند که جذابیت اغراق‌شده این عروسک می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات دیگری نیز شود. والدین نیز تجربه‌های متفاوتی دارند. برخی از آرامش و سرگرمی کودکشان با لابوبو خرسندند، اما بسیاری دیگر از فشار اقتصادی خرید عروسک‌ها و لوازم جانبی آن گلایه می‌کنند.

تضادی از معصومیت و ترس

لابوبو، عروسکی کوچک با چهره‌ای عجیب و تضادی از معصومیت و ترس، این روزها از ویترین مغازه‌ها تا دنیای مد و شبکه‌های اجتماعی جولان می‌دهد؛ اما پشت این محبوبیت جهانی، پرسش‌های جدی درباره مصرف‌گرایی، مدگرایی افراطی و تأثیر روانی آن بر کودکان و نوجوانان نهفته است.

لابوبو تنها یک عروسک نیست، محصولی است از ترکیب هوشمندانه بازاریابی، رسانه‌های اجتماعی و فرهنگ مصرف‌گرای امروز. این عروسک که نخستین بار توسط هنرمندی در هنگ‌کنگ خلق و با همکاری کمپانی پاپ مارت به تولید انبوه رسید، در مدت کوتاهی توانست به پدیده‌ای جهانی بدل شود. جذابیت آن نه صرفاً در طراحی عجیبش، بلکه در شیوه عرضه محدود و جعبه کور است که مصرف‌کننده را وادار می‌کند بارها و بارها خرید کند تا به مدل دلخواه برسد.

این روند، به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان، نوعی تب مدگرایی و کلکسیون‌سازی ایجاد کرده است که اغلب هزینه‌های سنگینی به خانواده‌ها تحمیل می‌کند. قیمت برخی نسخه‌های لابوبو به صدها و حتی هزاران دلار می‌رسد و همین موضوع، فاصله طبقاتی در مصرف را برجسته‌تر می‌سازد.

محبوبیت لابوبو بیش از آنکه نشانه خلاقیت فرهنگی باشد، بازتابی از ضعف الگوهای بومی در تولید اسباب‌بازی و عروسک است. در حالی‌که بازار ایران سرشار از ظرفیت‌های فرهنگی و شخصیت‌های داستانی ریشه‌دار است، اما نبود سرمایه‌گذاری جدی در این حوزه، باعث شده عروسکی وارداتی با چهره‌ای نه چندان دلنشین، جایگزین اسباب‌بازی‌های هویتی و بومی ما شود.

وابستگی عاطفی و خطر انزوا

از سوی دیگر، ظاهر این عروسک ترکیبی از ترس و لطافت، محل بحث روان‌شناسان کودک شده است. برخی کارشناسان معتقدند که ترویج چنین کاراکترهایی می‌تواند به شکل‌گیری حس دوگانگی یا حتی عادی‌سازی تصاویر ترسناک در ذهن کودکان بینجامد.

دکتر نسرین احمدی، روان‌شناس کودک در اصفهان، در این‌باره می‌گوید: این عروسک‌ها بیش از آنکه بر مبنای نیاز واقعی کودک طراحی شوند، محصول یک بازار مصرفی هستند. تبلیغات پررنگ، کودکان را به سمت وابستگی سوق می‌دهد و والدین را به خریدهای مکرر و گاه پرهزینه وادار می‌کند. در این شرایط، کودک به‌جای تقویت روابط واقعی و خلاقیت‌های اصیل، به یک شیء تجاری وابسته می‌شود. یکی دیگر از آسیب‌ها، جایگزین شدن رابطه کودک با عروسک به جای تعامل با همسالان است.

وی خاطرنشان کرد: کودکانی که زمان زیادی را با لابوبو یا عروسک‌های مشابه سپری می‌کنند، ممکن است کمتر به سمت بازی‌های گروهی یا ارتباط واقعی با دیگر کودکان بروند. این امر در درازمدت می‌تواند زمینه‌ساز انزوا، ضعف مهارت‌های اجتماعی و حتی وابستگی عاطفی ناسالم شود.

استانداردهای زیبایی غیرواقعی

احمدی افزود: چهره اغراق‌شده و غیرواقعی لابوبو نیز نگرانی دیگری است. کودکان در سنین پایین معیارهای زیبایی و هویت را از پیرامون خود می‌گیرند و ظاهر فانتزی این عروسک می‌تواند باعث شکل‌گیری معیارهای نادرست شود. در حقیقت لابوبو تنها یک عروسک نیست، نمادی است از چالش‌های امروز دنیای کودکی؛ جایی که مرز میان بازی سالم و بازار مصرفی روزبه‌روز باریک‌تر می‌شود. در این میان، نقش والدین و مربیان در مدیریت این مرز حیاتی است؛ تا کودکان نه اسیر مصرف‌گرایی شوند و نه از لذت تخیل و شادی محروم بمانند.

رویکردی آگاهانه از آسیب‌های احتمالی

دکتر الهام کریمی، کارشناس مشاوره کودک، نیز تأکید می‌کند: وقتی کودکان مدام با عروسکی مواجه می‌شوند که هیچ شباهتی به انسان واقعی ندارد، ممکن است ناخودآگاه زیبایی یا حتی هویت را بر اساس همین الگو بسنجند. این مسئله بعدها می‌تواند در شکل‌گیری اعتمادبه‌نفس و تصویر ذهنی آنان از خود اثر منفی بگذارد.

وی ادامه داد: با وجود این نگرانی‌ها، می‌توان با رویکردی آگاهانه از آسیب‌های احتمالی پیشگیری کرد؛ به‌طوریکه والدین با محدود کردن زمان بازی با عروسک می‌توانند تأثیرگذار باشند، چرا که استفاده بیش از حد از یک عروسک خاص می‌تواند منجر به وابستگی شود و بهتر است والدین برای زمان بازی محدودیت قائل شوند. در واقع، والدین می‌توانند کودک را تشویق کنند که لابوبو را وارد بازی‌های جمعی با دوستان یا خواهر و برادر کند تا تعامل اجتماعی تقویت شود.

والدین؛ میان شادی و فشار روانی

کریمی افزود: فراهم کردن ابزارهای بازی متنوع مانند لگو، پازل و بازی‌های فکری، ذهن کودک را پویا نگه می‌دارد. وی متذکر شد: والدین نیز می‌توانند درباره دنیای واقعی، زیبایی‌های طبیعی و ارزش‌های انسانی با کودک صحبت کنند تا عروسک به الگوی مطلق تبدیل نشود.