جشنواره انار شهرضا؛ پیوند تولید و گردشگری
هویت پُل به رودخانه ای وابسته است که از زیر آن رد می شود. زاینده رود که خشکید، پل های اصفهان تبدیل به گذرهای معمولی یک شهر بدون رودخانه شدند. در این شرایط دیگر تفاوت بین خیابان حکیم نظامی و پل فلزی یا خیابان توحید با پل آذر در غیاب رودخانه چندان احساس نمی شود. این روزها پل و خیابان با هم یکی شده اند.
اما در گذشته های نه چندان دور یعنی اوایل دوره پهلوی که خیابان کشی ها، ماشین های تازه از راه رسیده را به شهر آورده بود، زاینده رود می خروشید و پل های تاریخی اصفهان تنها مسیرهای تردد بین شمال و جنوب رودخانه محسوب می شدند. در آن روزها، پل خواجو، سی و سه پل و پل مارنان مسیر تردد ماشین های سنگین برای حمل و نقل بین شهری بودند. دوست داران آثار تاریخی اصفهان در آن زمان تلاش های زیادی برای ممنوعیت تردد خودروهای سنگین از روی پل های تاریخی شهر نمودند تا سرانجام این اطلاعیه منتشر شد:«… برای محافظت پل های خواجو و سی و سه چشمه از طرف وزارت داخله مقرر شده است، عبور وسایط نقلیه از آنها به کلی ممنوع ودر… تابستان که رودخانه چندان آبی ندارد، کف رودخانه منتها الیه خیابان شاهپور(شهید بهشتی فعلی) را تسطیح و به خیابان نظرِ جلفا اتصال دهند که از آنجا ایاب و ذهاب نمایند». اما این راهکار هم موقتی بود و با افزایش حجم خودروهای شهر، عبور و مرور از کف رودخانه دیگر امکان پذیر نبود.
در زمستان هم که زاینده رود پر آب می شد، کامیون ها باید از روی پل مارنان عبور می کردند. پلی با قدمت چند قرن که تحمل بار سنگین تردد روزانه این مقدار وسیله نقلیه را نداشت. بنابراین کمر همت برای ساخت یک پل مدرن بر روی زاینده رود بسته شد.
روزنامه اخگر در آبان سال ۱۳۱۲خورشیدی خبر آغاز ساخت پل فلزی را منتشر کرد:«از امروز مسیو نیمکر مهندس بلدیه با عملجات و لوازم کار، بر حسب تصویب وزارت داخله مشغول تعیین خط و نقشه و برآورد مخارج ساختمان پل خیابان شاهپور به جلفا گردیده اند». اما این خوشحالی دیری نپایید و به دلایل متعدد سیاسی و اجتماعی، تکمیل و بهره برداری از پل فلزی ۲۶ سال به تاخیر افتاد. سقوط رضاشاه به دلیل اِشغال ایران توسط متفقین در شهریور ۱۳۲۰ و کمبود مداوم بودجه از عوامل به تاخیر افتاد ساخت پل فلزی بود.
پایه های بتنی پل سال ها پیش چشم اصفهانی ها بود و چوب بست های آن مزاحم رودخانه بود. این نگرانی وجود داشت که این چوب بست ها به مرور زمان در اثر فشار آب رودخانه از جا در آمده و به بدنه سی و سه پل و پل خواجو آسیب بزند.
سرانجام در ۲۹ اردیبهشت سال ۱۳۳۸خورشیدی، با حضور نخست وزیر و شهردار وقت اصفهان، پل فلزی افتتاح شد. این پل قبل از اینکه در چند سال پیش تعریض شود، ۱۳۶ متر طول و ۱۶ متر عرض داشت. هزینه ساخت پل فلزی غیر از هزینه های پی ریزی پایه های بتنی، بالغ بر ۵۵ میلیون ریال بوده. با این هزینه چشم گیر و گذراندن سالهای طولانی برای افتتاح پل، ساخته شدن پل فلزی توانست از تردد خودروها از روی پل های تاریخی اصفهان بکاهد. اما پل خواجو حتی تا دهه ۶۰ خورشیدی هم همچنان بعنوان یک خیابان برای خودروهای شهری مورد استفاده بود. سال ۱۳۵۶ش یک ژیان به بدنه پل خواجو برخورد کرد و به آن آسیب زد. خبر این تصادف به روزنامه های آن روزگار هم کشید:«دو سه روز پیش که یک اتومبیل ژیان با دیواره پل تاریخی خواجو برخورد کرد و تعدادی از آجرهای آن را خرد کرد، و به زمین ریخت. چند ماه قبل نیز یک اتومبیل دیگر با بدنه این پل تصادف کرد و قسمت دیگری از آن را شکست. باز هم بخت پل خواجو اصفهانی بلند است که تا این لحظه یکی از کامیون هایی که شب ها به طور قاچاقی از روی آن می گذرند با بدنه زیباترین پل شهر ما برخورد نکرده اند و الا حساب این اثر تاریخی پاک شده بود».
پل خواجو مسیر اصلی دسترسی به جاده شیراز محسوب می شد و رانندگان ماشین های سنگین حاضر نبودند برای حفظ تاریخ و هویت پل خواجو، راه خود را تا پل فلزی دور کنند. اما به مرور ساخته شدن پل های آذر و فردوسی و وحید این مشکل را حل کرد و تردد ماشین های سنگین از روی پل های تاریخی ممنوع شد. اما خاطره پل فلزی و اسم خاص آن بعنوان اولین پل مدرن اصفهان بر فراز رودخانه زاینده رود در اذهان همشهریان باقی مانده است. نام پل روی پارک های اطراف آن نیز نشسته و خیلی ها این پارک ها را به نام پارک پل فلزی می شناسند.
دیدگاهتان را بنویسید