لاهور؛ دروازه طلایی صادرات صنایع دستی اصفهان؛

ظرفیت‌های مغفول و راهکارهای عملی

شهر تاریخی اصفهان، نگین درخشان هنر و خلاقیت ایران، با هزاران سال قدمت در عرصه صنایع دستی، امروز با فرصتی استراتژیک در مقابل خود روبروست: شهر لاهور پاکستان، خواهرخوانده اصفهان، می‌تواند سکوی پرتابی قدرتمند برای جهش صادرات محصولات هنری این خطه باشد. با این حال، عدم وجود برنامه‌ریزی منسجم و پابرجا ماندن قوانین دست‌وپاگیر صادراتی، مانع از بهره‌برداری مؤثر از این ظرفیت عظیم شده است. به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر این موضوع، ضرورت بازنگری در رویکردها و برداشتن گام‌های عملی در جهت تحقق اهداف اقتصادی و فرهنگی مشترک را بیش از پیش آشکار می‌سازد.

لاهور؛ جواهری در تاج صادرات صنایع دستی اصفهان

اخیرا مجدالدین تاج، رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان، در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایرنا، ضمن تأکید بر اشتراکات عمیق فرهنگی و ظرفیت‌های اقتصادی قابل توجه میان ایران و پاکستان، لاهور را مقصدی کلیدی برای رونق صادرات صنایع دستی اصفهان معرفی کرد. وی معتقد است: «اصفهان با گنجینه بی‌بدیلی از هنرمندان خلاق و محصولات اصیل، ظرفیت بالایی برای ارائه به بازارهای جهانی دارد. شهر لاهور، به عنوان خواهرخوانده اصفهان، با جمعیتی گسترده و علاقه به هنر و فرهنگ، می‌تواند یکی از مهم‌ترین بازارهای هدف ما باشد.»
تاج افزود: «اگر بتوانیم قوانین دست‌وپاگیر صادراتی را اصلاح کنیم و کارگروهی مشترک با حضور ارکان اصلی اقتصادی و اجرایی مانند شهرداری، گمرک و اتاق بازرگانی تشکیل دهیم، می‌توان ارزش افزوده‌ای بالغ بر چندین میلیارد تومان از محل صادرات صنایع دستی به این بازار مهم ایجاد کرد.»

پیمان خواهرخواندگی؛ فرصتی که بر باد رفت

رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان، با انتقاد از ناکامی در اجرایی کردن کامل پیمان خواهرخواندگی میان اصفهان و لاهور، بر اهمیت فراتر رفتن این روابط از مرحله امضای توافق‌نامه‌ها تأکید کرد. وی خاطرنشان کرد: «قراردادهای خواهرخواندگی زمانی مؤثر و ثمربخش هستند که به تبادل واقعی فرهنگی و اقتصادی منجر شوند. متأسفانه، با وجود امضای پیمان خواهرخواندگی با ۱۶ شهر جهان، بهره‌برداری مؤثری در حوزه صنایع دستی از هیچ‌کدام از این ظرفیت‌ها صورت نگرفته است. این قراردادها در عمل، تنها بر روی کاغذ باقی مانده و سودی عاید هنرمندان اصفهانی نکرده است.» او بر این باور است که حضور منظم هیئت‌های فرهنگی و اقتصادی میان دو شهر، می‌تواند بستری پایدار برای تعاملات در زمینه‌هایی چون برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی، تبادل دانش فنی از طریق کارگاه‌های آموزشی مشترک و تسهیل صادرات محصولات هنری فراهم آورد.

قوانین دست‌وپاگیر؛ سدی در برابر صادرات خلاقیت

تاج به تجربه‌ای مشخص و تلخ در حوزه صادرات اشاره کرد که عمق مشکلات را نمایان می‌سازد: «سال گذشته، یک تاجر پاکستانی با ابراز علاقه فراوان، برای خرید ۵۰۰ کیلوگرم نقره قلم‌زنی شده به اصفهان مراجعه کرد. اما به دلیل محدودیت‌های قانونی دست‌وپاگیر و عدم به‌روزرسانی مقررات از سال ۱۳۹۰، امکان صادرات این محموله ارزشمند فراهم نشد. طبق قانون فعلی، همراه مسافر تنها اجازه خروج سه کیلوگرم کالا را دارد؛ این در حالی است که محصولات قلم‌زنی، آثاری هنری با ارزش افزوده بالا محسوب می‌شوند و نباید با کالاهای خام یا صنعتی با وزن بالا یکسان تلقی گردند.» وی افزود: «این ناهماهنگی در قوانین، مانعی جدی بر سر راه رشد و شکوفایی صادرات صنایع دستی است.»

زنجیره ارزش مشترک؛ فرصتی برای همکاری دوجانبه

رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان، به وابستگی متقابل در برخی مواد اولیه اشاره کرد و گفت: «بخش قابل توجهی از مواد اولیه مورد نیاز صنایع دستی ما، از جمله برخی سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، از کشور پاکستان وارد می‌شود. این موضوع نشان‌دهنده وجود یک زنجیره همکاری بالقوه میان ایران و پاکستان است که در صورت باز شدن مسیر صادرات صنایع دستی، می‌تواند به سودآوری دوجانبه منجر شود.» او همچنین به ضعف شناخت متقابل هنری میان دو کشور اشاره کرد و افزود: «آشنایی ما با هنرهای سنتی پاکستان بسیار محدود است و این خلأ، مانعی برای توسعه همکاری‌های عمیق‌تر فرهنگی و اقتصادی محسوب می‌شود. در صورت شکل‌گیری برنامه‌های تبادل فرهنگی و هنری هدفمند میان اصفهان و لاهور، ظرفیت واقعی پیمان خواهرخواندگی می‌تواند به مرحله بهره‌برداری عملیاتی برسد».

راهکار عملی: کارگروه مشترک؛ موتور محرک صادرات

تاج، راهکار مؤثر و عملیاتی برای عبور از این موانع را، تشکیل کارگروهی مشترک و فراقوه‌ای دانست. وی تصریح کرد: «این کارگروه با حضور نمایندگان شهرداری اصفهان، گمرک جمهوری اسلامی ایران، اتاق بازرگانی اصفهان و همچنین مقامات مربوطه از پاکستان، قادر خواهد بود ضمن شناسایی و رفع موانع قانونی و بوروکراتیک صادرات، زمینه‌های لازم برای برنامه‌ریزی دقیق و برگزاری تبادلات سالانه هدفمند را فراهم کند. برگزاری دیدارهای منظم و مستمر هیئت‌های فرهنگی و اقتصادی میان اصفهان و لاهور، می‌تواند این ارتباطات را از حالت صرفاً تشریفاتی خارج کرده و به چرخه‌ای پایدار و سودآور تبدیل نماید».

لاهور، بازاری بالقوه با نیاز به دیپلماسی اقتصادی

دکتر مریم رضایی، پژوهشگر و کارشناس حوزه توسعه صادرات صنایع دستی، در تحلیل این خبر به سپاهان خبر گفت: «رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان به درستی به پتانسیل بالای بازار لاهور برای محصولات هنری اصفهان اشاره کرده است. پاکستان، با جمعیتی جوان و رو به رشد و همچنین علاقه به کالاهای لوکس و هنری، بازاری دست‌نخورده برای صادرات صنایع دستی ایران محسوب می‌شود.» وی افزود: «مشکل اصلی، همانطور که اشاره شد، در نبود یک استراتژی صادراتی منسجم و قوانین حمایتی ناکارآمد است. این موضوع نیازمند یک دیپلماسی اقتصادی فعال است که بتواند از ظرفیت روابط خواهرخواندگی به بهترین شکل بهره ببرد.» رضایی تاکید کرد: «اصلاح قوانین مربوط به همراه مسافر و تفکیک قائل شدن بین کالاهای هنری و کالاهای خام، اولین گام ضروری است. همچنین، برگزاری رویدادهای مشترک فرهنگی و اقتصادی، مانند نمایشگاه‌های اختصاصی صنایع دستی اصفهان در لاهور و بالعکس، می‌تواند سطح شناخت متقابل را افزایش داده و تقاضای مؤثری را برای محصولات ایرانی ایجاد کند. این امر نیازمند هماهنگی بین بخشی و اراده سیاسی برای حمایت از هنرمندان و صادرکنندگان است».

گنج پنهان صنایع دستی، در انتظار گشودن درهای لاهور

صنایع دستی اصفهان، گنجینه‌ای عظیم با قابلیت تولید ارزش افزوده بالا با کمترین میزان مواد اولیه است. این گنج پنهان نباید به دلیل بی‌برنامگی، قوانین بازدارنده یا عدم استفاده مؤثر از ظرفیت‌های دیپلماتیک و روابط خواهرخواندگی، همچنان دست‌نخورده باقی بماند. در صورت بهره‌گیری صحیح و اصولی از ظرفیت‌های شهر لاهور به عنوان خواهرخوانده اصفهان، تحول شگرفی در عرصه صادرات صنایع دستی اصفهان و به تبع آن، ارتقای وضعیت اقتصادی هنرمندان این خطه، دور از دسترس نخواهد بود. این امر، نیازمند عزمی جدی برای اصلاح فرآیندها و نگاهی نو به پتانسیل‌های روابط بین‌المللی است.