از قدیم الایام هر گاه صحبت از اهدا خون و مشارکت زنان به میان می آمد بلافاصله بحث کم خونی و ضرر و زیان خون دهی در این گروه از جامعه مطرح می شد. حالا در چند سال اخیر اهمیت اهدا خون در زنان مورد تاکید اغلب مجامع پزشکی قرار گرفته که البته ابهامات و سوالات متعددی نیز دراین خصوص عنوان می شود. به همین منظور سرویس سلامت پایگاه خبری سپاهان خبر با دکتر محمد نعیمی پور؛ مدیرکل دفتر جذب و نگهداری اهداکنندگان سازمان انتقال خون ایران گفتگو کرده تا از یک باورغلط شفاف‌سازی کند؛ اهدا خون زنان .

در بحث اهدا خون در بین عموم و بعضا پزشکان این ذهنیت وجود دارد که زنان به دلیل فقر آهن و کم خونی نمی توانند خون اهدا کنند و بهتر است این وظیفه انسانی فقط به آقایان محول شود. اما چند سالی است که از زنان هم برای اهدا خون دعوت می شود. راجع به این تناقض صحبت بفرمایید و اینکه اصلا زنان تحت چه شرایطی می توانند خون بدهند و با چه دلایلی از اهدا خون معاف می شوند؟ضرر

اینکه خانم ها خون ندهند یا بهتر است که خون ندهند اصلا مبنای علمی ندارد و هیچ وقت سازمان انتقال خون چنین چیزی را نگفته است و دربین عوام به اشتباه این نگاه نسبت به اهدا خونِ خانم ها جاافتاده است. خانم ها از این ترس دارند که نکند با اهدا خون، میزان خون بدنش کم شود و دچار بیماری شوند درصورتی که این باورها غلط است، خانم ها از مزایای اهدا خون بی خبر هستند. ببینید، اولا هرکسی که برای اهدا خون مراجعه می کند ابتدا مورد معاینه پزشک قرار می گیرد و تست هموگلوبین گرفته می شود یعنی مقدار واحد خون در عرض ۳۰ ثانیه مشخص می شود مانند تست قند خون. مقدار واحدهای هموگلوبین خون فرد چه طبیعی باشد و چه کم، همانجا مشخص می شود.

خب اگر فرد کم خونی داشته باشد اصلا اهدا خون انجام نمی شود. دوم اینکه؛ آخرین متد آزمایش هایی که دربحث اهدا خون در دنیا انجام می شود را ما در ایران داریم انجام می دهیم. یعنی سیستم «مَت» آخرین متد برای غربالگری بیماری های ویروسی-هپاتیت -اچ آی وی- وسایر امراض است که الان درایران قبل از اهدا خون انجام می شود، یعنی فردی که برای اهداخون مراجعه می کند از سلامت خودش هم آگاه می شود. البته قبل از همه این ها ابتدا پزشک با فرد صحبت می کند و چنانچه احتمال بدهد که آلودگی یا بیماری خاصی داشته باشد اجازه اهدا خون به او نمی دهد.

اما بعد از این مرحله بازهم برای فردی که اجازه اولیه را پزشک داده، آزمایشات صورت می گیرد. بنابراین فرد هم از سلامت خودش آگاه می شود و هم خونی که اهدا می شود بازهم کاملا مورد آزمایش قرار می گیرد که هیچ گونه آلودگی نداشته باشد. درواقع هم سلامت اهدا کننده خون بسیار مهم است و هم بیماری که دربیمارستان می خواهد این خون ها را دریافت کند. به همین دلیل آزمایشات خونی به طور بسیار دقیق انجام می شود. بنابراین اهدا خون نه تنها باعث کم خونی نمی شود بلکه درسلامت افراد بسیار موثر است، البته تاکید می شود چنانچه فرد واجد شرایط اهدا باشد. دو نکته مهم دیگراین است که؛ خونی که اهدا می شود بسیار سریع دربدن جبران می شود و هیچ نوع ضرر و زیانی ندارد. همچنین هر واحد خونی که توسط فرد اهدا می شود جان ۳ نفر را به طور مستقیم نجات می دهد. لذا اهدا خون یک امر بشردوستانه است و از بانوان محترم دعوت می کنم که در این عمل خیر مشارکت بیشتری داشته باشند.

در حال حاضرآمار اهدا خون درزنان کشورمان چقدر است؟

فقط حدود ۵ درصد از کل جمعیت اهدا کنندگان خون درکشور مربوط به بانوان است که خب با توجه به جمعیت بانوان محترم، آمار بسیار پایینی هم هست و انتظار می رود که آمار بسیار بسیار بالاتر باشد. بعضا به دلیل باورهای غلط فرهنگی که وجود دارد این آمارها پایین است. بانوان از کم خونی ترس دارند یا فکر می کنند بنا به شرایط فیزیولوژی که دارند کم خون هستند و اگر خون بدهند برایشان مشکلات پزشکی رخ می دهد، برخی از خانم ها هم از خونگیری ترس دارند.

واقعا فرآیند خونگیری در بحث اهدا، درد دارد؟ مدت زمانش چقدر است؟

به هرحال یک واکنش فردی است، دردش به اندازه تزریق یک آمپول است. درطول خونگیری هم دردی وجود ندارد و کلا ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بیشتر طول نمی کشد. افرادی هم که کارخون گیری را انجام می دهند آموزش دیده هستند. مثل وقتی است که در آزمایشگاه نمونه خون گرفته می شود، خب اهدا خون هم همان اندازه درد دارد که نمونه آزمایش خون دارد.

بعضا بیماران مبتلا به فشار خون براین باور هستند که با اهدا خون بیماریشان بهبود پیدا می کند و می توانند مصرف داروهایشان را قطع کنند؛ آیا چنین اقدامی صحیح است؟

هیچ درمان جایگزینی مثلا برای بیماریی هایی چون: دیابت و فشار خون و غیره نداریم. بیمار باید درمان های داروییش را انجام بدهد و درعین حال ممنوعیتی هم برای اهدا خون دراین افراد وجود ندارد. یعنی اگر فرد مراجعه کند و شرایط دیگر اهدا خون برایش احراز شود می تواند خون بدهد ولی اینطور نیست که فکر کند دارویش را قطع می کند و با هر بار اهدا خون فشارخونش پایین می آید.

پس تاثیری ندارد؟

ببینید؛ اهدا خون می تواند باعث سلامت بیشتر این افراد شود اما نمی تواند جایگزین داروهای فشار خون و دیابت باشد.

به طور مشخص اهدا خون برای خانم ها چه فوایدی دارد؟

در مجموع فرقی در خانم ها و آقایان ندارد. سلامت کارکرد قلب، تاثیر در کاهش غلظت خون و ایجاد نشاط و سلامت و نوعی سبکی و خوش رنگی و شادابی پوست در همه افرادی که خون اهدا می کنند دیده می شود.

در عوام این طور جاافتاده که خون خانم ها با کیفیت تر است، آیا از جنبه علمی هم همین طور است؟

ببینید، از این جهت که به هرحال در جامعه ای زندگی می کنیم که بعضا ممکن است رفتارهای پرخطر در خانم ها کمتر از آقایان باشد مثلا در کل مصرف دخانیات و مشروبات الکلی در خانم ها کمتر است، خب از این جهت شاید بتوان گفت که شرایط اهدا خون در بانوان مهیاتر است.

آیا قبل و بعد از اهدا خون نیاز به اقدامات خاصی است؟

فقط غذا و مایعات خوبی قبلش میل کرده باشد و بعد از اهدا هم نیاز به کار خاصی نیست.

برخی افراد ترجیح می دهند به جای اهدا خون حجامت انجام بدهند، دراین خصوص چه توصیه ای دارید؟

ببینید ما نمی خواهیم بحث حجامت و فوایدش را نفی کنیم اما این نکته وجود دارد که؛ با حجامت به هیچ بیمارنیازمندِ خون، کمکی نشده و درواقع خونی اهدا نمی شود. اهدا خون یک اقدام صددرصد بشردوستانه و نیکوکارانه ای است، همانطور که قبلا گفتم هر واحد خون اهدایی علاوه بر فرآورده های خونی که از آن تولید می شود به طور مستقیم جان ۳ نفر را هم نجات می دهد. بنابراین توصیه می کنیم، افرادی که به دلایل مختلف امکان اهدا خون ندارند حجامت انجام بدهند اما چنانچه شرایط اهدا خون را دارند، از این کار انسان دوستانه دوری نکنند و درعین حال از همان فواید حجامت هم برخوردار می شوند.

بعضا می بینیم یا شنیده می شود که فرد دریافت کننده خون (خانم ها) دچار پرمویی شده اند، آیا تزریق خون بر فیزیولوژی بدن و خلق و خوی فرد تاثیر می گذارد؟

واقعیتش این موضوعات ثابت شده نیست و هیچ مبنای علمی ندارد و گزارشی دراین خصوص نداشته ایم. البته فرآیندی که ما درسازمان جذب و اهدا خون داریم پروسه دریافت از اهدا کننده است و موضوعی که شما می فرمایید یک پروسه دیگری از واحد انتقال خون است که دربیمارستان ها صورت می گیرد. اما درکل خودم به عنوان یک پزشک تا حالا چنین چیزی نشنیدم و در هیچ مقاله و کتابی نخواندم.