سیگار الکترونیک یا ویپ جایگزین ترک سیگار نیست

سیگاری‌ها ویپ بکشند یا نه؟

سیگار الکترونیک به عنوان یک ابزار نوین ترک سیگار معرفی شده است، اما آیا واقعاً جایگزین مناسبی برای سیگار معمولی محسوب می‌شود؟ پاسخ به این سوال نیازمند بررسی دقیق جوانب مختلف این پدیده است. در حالی که برخی معتقدند سیگار الکترونیک به ترک عادت به سیگار معمولی کمک می‌کند، شواهد علمی و تجربی نشان می‌دهد که این وسیله نه تنها جایگزین سالمی نیست، بلکه می‌تواند دروازه‌ای به سوی اعتیاد عمیق‌تر و آسیب‌های جدی سلامت باشد.

ممنوعیت قانونی و وضعیت عرضه سیگار الکترونیک در ایران

به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر بر اساس مصوبه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی، واردات و عرضه هرگونه مواد دخانی از جمله سیگار الکترونیک در ایران ممنوع است. اما در عمل، این محصولات به شکل قاچاق وارد کشور شده و در فروشگاه‌ها، دکه‌ها و بسترهای آنلاین بدون هیچگونه نظارت قانونی یا کنترلی عرضه می‌شوند. نکته مهم این است که هیچ محدودیتی برای سن خرید اعمال نمی‌شود و نوجوانان به آسانی به این محصولات دسترسی پیدا می‌کنند.

تبلیغات گسترده در فضای مجازی با تاکید بر طعم‌های متنوع و کم‌خطر بودن این سیگارها، نوجوانان و جوانان را به مصرف آن‌ها تشویق می‌کند. فقدان نظارت و برخورد قانونی جدی باعث شده که مصرف سیگار الکترونیک به سرعت در میان جوانان افزایش یابد.

ترکیبات شیمیایی سیگار الکترونیک و خطرات ناشی از آن

بخار تولید شده توسط سیگارهای الکترونیک علاوه بر آب، حاوی مواد شیمیایی و سمی متعددی است که سلامت مصرف‌کنندگان را به خطر می‌اندازد. از مهم‌ترین ترکیبات مضر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• نیکوتین : ماده‌ای اعتیادآور که تاثیرات منفی بر رشد مغز نوجوانان دارد و باعث پیری زودرس، اختلالات در یادگیری، تمرکز و خلق و خو می‌شود. تحقیقات گسترده‌ای بر روی چند هزار نفر نشان داده که پیری زودرس ممکن است از طریق ژنتیک منتقل شود، اما مصرف نیکوتین این روند را تسریع می‌کند.
• طعم‌دهنده‌های شیمیایی : مانند دی استیل که می‌توانند به بیماری‌های برگشت‌ناپذیر ریوی از جمله برونشیت انسدادی (بیماری ریه پاپکورنی) منجر شوند.
• ذرات فوق‌ریز : این ذرات با نفوذ به بافت‌های عمقی ریه باعث تشدید بیماری‌هایی مانند آسم، برونشیت و مشکلات مزمن ریه می‌شوند.
• فلزات سنگین : مانند سرب، نیکل و قلع که از سیم کویل دستگاه الکترونیک آزاد می‌شوند و اثرات سمی و خطرناکی بر بدن دارند.
• مواد مخدر و توهم‌زا : برخی نمونه‌ها حاوی آمفتامین‌ها یا مواد توهم‌زا هستند که پیامدهای طولانی‌مدت خطرناکی بر سلول‌های مغزی به جا می‌گذارند.

عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت مصرف سیگار الکترونیک

مصرف سیگار الکترونیک، حتی در بازه کوتاه‌مدت، با عوارضی مانند سرفه مداوم، خشکی دهان و گلو، سردرد و احتمال بروز برونشیت همراه است. در درازمدت، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، آسیب‌های جدی ریه و تضعیف سیستم ایمنی تشدید می‌شود. پژوهش‌ها همچنین نشان می‌دهند که این عوامل سلامت فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهند و ریسک مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های مزمن را افزایش می‌دهند.

نقش سیگار الکترونیک در اعتیاد و شروع مصرف دخانیات

مطالعات متعدد حاکی از آن است که نوجوانانی که از سیگار الکترونیک استفاده می‌کنند، احتمال بیشتری برای روی آوردن به سیگارهای معمولی دارند. برخلاف تصور عمومی که این ابزار را راهی برای ترک مصرف دخانیات می‌دانند، سیگار الکترونیک می‌تواند مشوق شروع عادت به دخانیات باشد و در واقع، اثر بازدارنده از خود نشان نمی‌دهد. این پدیده در حوزه سلامت عمومی به عنوان یک زنگ خطر مهم مورد توجه است.

تأثیر تبلیغات و فضای مجازی در افزایش مصرف میان نوجوانان

تبلیغات وسیع و هدفمند در فضای مجازی یکی از عوامل اصلی جذب نوجوانان به سمت سیگار الکترونیک است. این تبلیغات با برجسته کردن طعم‌ها و جذابیت‌های خاص، به مخاطبان کم سن مشتاق مصرف می‌دهند. ضعف قوانین کنترلی در این حوزه، فضای مناسبی برای رشد مصرف غیرقانونی ایجاد کرده و بازاری غیرشفاف و پرریسک به وجود آورده است.

ضرورت ورود قوه‌قضاییه و سیاست‌گذاری‌های عملی برای کنترل بازار

برای مقابله با گسترش سیگار الکترونیک و آسیب‌های ناشی از آن، لازم است دولت با وضع قوانین کارآمد و جدی در زمینه ممنوعیت عرضه و فروش این محصولات، به طور قاطع با فروشندگان محصول و مروجین آن مقابله کند. اعمال محدودیت‌های سختگیرانه در تمام بسترها، از فروشگاه‌های فیزیکی تا فضای آنلاین، لازمه جلوگیری از دسترسی نوجوانان و جوانان به این محصولات است.

نقش خانواده‌ها در آموزش و پیشگیری مصرف

والدین به عنوان نقش‌آفرینان اصلی در کنترل مصرف دخانیات در خانواده، باید مهارت‌های «نه گفتن» را به فرزندان خود آموزش داده و آن‌ها را نسبت به خطرات سیگار الکترونیک آگاه کنند. تعامل و گفت‌وگوی مستمر والدین با نوجوانان، ایجاد اعتماد و اطلاع‌رسانی مستمر می‌تواند از گرایش جوانان به سمت استفاده از این نوع سیگارها جلوگیری نماید.

سیگار الکترونیک به نوعی یک تهدید جدی سلامت عمومی

فریده رمضان‌پور یک کارشناس جامع‌شناسی سلامت معتقد است که سیگار الکترونیک نه تنها جایگزین مناسبی برای ترخیص از سیگارهای معمولی نیست، بلکه با توجه به ترکیبات سمی و اثرات روانی-اجتماعی، می‌تواند به عنوان یک تهدید جدی سلامت عمومی مطرح شود. وی تأکید می‌کند که سیاست‌های پیشگیرانه باید با رویکردی جامع شامل آموزش همگانی، مراقبت حقوقی و نظارت دقیق بر بازار، به مقابله جامع با این پدیده بپردازند. به گفته وی، راهکارهای ترک سیگار باید بیشتر بر مبنای حمایت‌های روانی و پزشکی باشد تا جایگزین‌های الکترونیکی که خود بار خطر اعتیاد و آسیب را افزایش می‌دهند.