از فرونشستِ امید در جامعه نگرانیم
روستاهای استان اصفهان در سال‌های اخیر با چالش‌های مهمی مانند مهاجرت، بحران منابع طبیعی و ضعف زیرساخت‌ها روبه‌رو بوده‌اند، اما نشانه‌هایی از بیداری دوباره و حرکت به سوی توسعه پایدار در آن‌ها مشاهده می‌شود.
برخی از این موارد عبارتند از: بازسازی مدارس روستای دهق نجف‌آباد با ورود سرمایه‌گذاران محلی، ایجاد اقامتگاه‌های بومی در ابیانه و کوهپایه با جذب گردشگر و رونق صنایع‌دستی، اشتغال‌زایی انجمن زنان روستای فریدون‌شهر از طریق بسته‌بندی زعفران و لبنیات، استفاده از سیستم‌های هوشمند آبیاری و گلخانه‌ای در ورزنه و ایجاد اشتغال برای جوانان و اجرای آسفالت معابر ۳۰۰ روستا و طرح هادی برای بیش از هزار روستای استان.
بیداری روستاهای اصفهان
به گزارش سرویس میراث و گردشگری پایگاه خبری سپاهان خبر در استان اصفهان، بسیاری از روستاها روزگاری نماد سادگی، خودکفایی و فرهنگ اصیل ایرانی بوده‌اند. اما شتاب شهرنشینی و مشکلات اقتصادی مانع رشد این مناطق شده و مهاجرت موجب کاهش جمعیت روستایی شده است. اکنون با اجرای طرح‌های توسعه‌ای، بازگشت جوانان و رونق گردشگری، بارقه‌هایی از امید و تحول در روستاهای این استان به چشم می‌خورد.
روند جمعیت و مهاجرت؛ کاهش یا تثبیت؟
آمارها نشان می‌دهد نرخ شهرنشینی در اصفهان طی هشت سال اخیر از ۸۸ درصد به ۹۰ درصد افزایش یافته، اما جمعیت روستایی از ۶۱۴ هزار نفر در سال ۱۳۹۵ به حدود ۵۵۹ هزار نفر در سال جاری رسیده است. مهاجرت از روستاها به شهرها همچنان استمرار دارد و در برخی نقاط حتی مهاجرت معکوس گزارش شده است. برای نمونه، در روستای تاریخی دهق شهرستان نجف‌آباد، کاهش جمعیت به دلیل کمبود آب و اشتغال باعث تعطیلی مدارس شده، اما با ورود دهیاری و سرمایه‌گذاران، برخی خانه‌ها بازسازی و جمعیت روستایی تا حدی تثبیت شده است.
کشاورزی؛ از سنت تا فناوری نوین
در استان اصفهان، بخش عمده‌ی اقتصاد روستاها به کشاورزی وابسته است. خشکسالی‌های متوالی و کمبود آب بسیاری از زمین‌ها را بی‌حاصل کرده و افراد شاغل کشاورزی یا مجبور به مهاجرت شده‌اند یا سراغ راه‌حل‌های نوین رفته‌اند. به عنوان مثال، روستای ورزنه با راه‌اندازی سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و گلخانه‌های هوشمند، بهره‌وری محصولات را افزایش داده و اشتغال زنان و جوانان نیز رونق یافته است.
زنان؛ نیروی پنهان توسعه روستایی
زنان روستایی اصفهان نقش مهمی در اقتصاد محلی دارند. در روستاهای براآن و کوهپایه، تعاونی‌های زنان روستایی در تولید لبنیات، خشکبار، قالی‌بافی و بسته‌بندی زعفران باعث ایجاد شغل و خودکفایی شده‌اند. تعاونی‌های زنان در روستای فریدون‌شهر با صادرات محصولات گیاهی و صنایع‌دستی به دیگر استان‌ها نمونه‌ای موفق از تاثیر زنان روستایی بر رونق اقتصادی هستند.
گردشگری، بوم‌گردی و احیای هویت
گردشگری و بوم‌گردی در استان اصفهان تحولات چشمگیری داشته است. هم‌اکنون ۴۰۰ خانه بوم‌گردی فعال است و ۲۵ روستای گردشگری ثبت ملی شده‌اند. روستای تاریخی ابیانه با شناخت ظرفیت‌های فرهنگی، ضمن حفظ معماری سنتی و پوشش محلی، به یکی از قطب‌های گردشگری کشور تبدیل شده است. در روستای کالیجان بویین‌میاندشت نیز اقامتگاه‌های بومی با معرفی موسیقی و آیین‌های محلی، به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک کرده‌اند.
زیرساخت‌ها و طرح‌های توسعه‌ای
در سال‌های اخیر، بنیاد مسکن استان طرح‌های هادی را برای هزاران روستا اجرایی کرده است؛ از آسفالت معابر تا ایجاد امکانات عمرانی. برای نمونه، سال گذشته، معابر بیش از ۳۰۰ روستا آسفالت شد و طرح نهضت ملی مسکن در ۱۵ هزار واحد روستایی در دست اجرا است. همچنین تعیین محدوده ۱۵۰ روستا، تهیه اسناد اماکن روستایی و واگذاری زمین با قراردادهای ۹۹ ساله به ساکنین از اقدامات مهمی در راستای تثبیت جمعیت و ارتقای کیفیت زندگی بوده است.
چالش‌ها؛ بحران آب، مهاجرت و فراموشی فرهنگی
با وجود پیشرفت‌ها، بحران منابع آبی همچنان بزرگ‌ترین تهدید روستاهای اصفهان است. خشکسالی، فرسودگی زیرساخت‌ها و کمبود امکانات بهداشتی و آموزشی، انگیزه ماندگاری را کاهش داده است. در روستای حسن‌آباد جرقویه، خشکسالی اشتغال و کشت محصولات را تهدید کرده و مهاجرت خانواده‌ها افزایش یافته است. این معضل می‌تواند نه‌تنها کاهش جمعیت، بلکه نابودی فرهنگ و میراث بومی را در پی داشته باشد.
چشم‌انداز آینده؛ توسعه با مشارکت مردمی
کارشناسان معتقدند توسعه روستایی نیازمند آموزش مهارت‌های نوین، شبکه‌سازی اینترنتی، دسترسی به اعتبارات خرد و تقویت نقش زنان و جوانان است. در روستای تودشک بوستان در شرق اصفهان، ترکیب فناوری و حفظ سنت، موفقیتی چشمگیر در توسعه گردشگری و اقتصاد بومی رقم زده است. رشد بوم‌گردی، تعاونی‌های کشاورزی، ساماندهی منابع آب و مشارکت مردمی، راهی روشن برای بیداری دوباره روستاهای استان اصفهان است.
دیدگاهتان را بنویسید