ایمنسازی بازار تاریخی اصفهان در گرو همکاری اصناف
پنجمین فصل پاتوق فیلم کوتاه، در سالن شماره‌ی سه پردیس سینمایی سیتی‌سنتر اصفهان برگزار شد. این نشست نه تنها به نمایش مجموعه‌ای منتخب از فیلم‌های کوتاه اختصاص داشت، بلکه فرصتی بی‌نظیر برای تحلیل عمیق، گفت‌وگوی سازنده و بازاندیشی درباره‌ی ماهیت و منطق این گونه‌ی سینمایی فراهم آورد. اهمیت این رویداد در بستر فرهنگی اصفهان، به عنوان مرکزی برای توسعه هنر هفتم، دوچندان می‌شود.
اصول نظری فیلم کوتاه؛ کنش، اراده و پرهیز از منطق دراماتیک کلاسیک
به گزارش سپاهان خبر; آغاز جلسه با سخنان سیاوش گلشیری همراه بود؛ مقدمه‌ای که حضار را به سفری کوتاه و علمی در جهان فیلم کوتاه برد. وی یادآور شد: «فیلم کوتاه ضرورتاً در چارچوب منطق دراماتیک کلاسیک جای نمی‌گیرد، اما آنچه اهمیت دارد، اصالت کنش و اراده‌ی شخصیت‌هاست. شخصیت در فیلم کوتاه باید در مواجهه با یک ایده‌ی محرک واکنش نشان دهد؛ واکنشی که ریشه در نیاز و خواسته‌ی درونی او داشته باشد، نه در اتفاقات تصادفی یا دخالت اراده‌ی فیلمساز.» این تحلیل بر اهمیت پویایی درونی کاراکتر و تاثیر آن بر پیشبرد روایت تاکید می‌کند.
جوهره فیلم کوتاه؛ کشف لحظه‌ای ناب و استعاره‌های معناگرا
گلشیری در ادامه به تعریف جوهره فیلم کوتاه پرداخت: «فیلم کوتاه برخلاف سینمای بلند، مجال پرداخت مفصل به شخصیت و پیرنگ را ندارد. جوهره‌ی آن در کشف لحظه‌ای ناب، موقعیتی خاص یا استعاره‌ای است که ناگهان دریچه‌ای تازه به معنا می‌گشاید. اگر رویدادها و شخصیت‌ها به زور در دل روایت گنجانده شوند، انسجام اثر از میان می‌رود. فیلم کوتاه موفق، اثری است که یک ضربه‌ی نهایی دقیق، یک کشف معنادار یا پیوندی غیرمنتظره میان دو عنصر ظاهراً بی‌ارتباط ایجاد کند و مخاطب را در لحظه‌ی پایانی غافلگیر و متأثر سازد.» این بخش، بر اقتصاد روایت و تاثیرگذاری حداکثری در حداقل زمان تاکید دارد.
استعاره در فیلم کوتاه؛ رمزگشایی از معنا در جهانی پنهان
او افزود: «فیلم‌های کوتاهی که امروزه در جشنواره‌های معتبر جهانی درخشش دارند، معمولاً به استعاره نزدیک‌ترند تا به نماد. استعاره دو عنصر بی‌ربط را کنار هم می‌نشاند و در لایه‌های پنهان روایت، معنایی تازه و تکان‌دهنده آشکار می‌شود. این همان جادوی فیلم کوتاه است؛ هنری که با کمترین زمان، عمیق‌ترین پرسش‌ها را در ذهن تماشاگر برمی‌انگیزد.» این تحلیل، به نقش بنیادی استعاره در غنای معنایی فیلم کوتاه اشاره دارد.
اکران و تحلیل آثار؛ بررسی موردی فیلم‌های کوتاه منتخب
پس از این مقدمه نظری، نمایش فیلم‌ها آغاز شد. فیلم‌های انتخاب شده برای این فصل پاتوق عبارت بودند از:
فیلم اول: «تاکسی دربست» – سادگی و تأثیرگذاری در روایت جاده‌ای
«تاکسی دربست» ساخته‌ی بهزاد علوی و سوسن سلامت، روایتی از جاده‌ها و هم‌سفرانی ناگزیر بود که فضایی ساده اما تأثیرگذار بر پرده ساخت. دکتر گلشیری درباره‌ی این اثر اظهار داشت: «فیلم با نمای ابتدایی درخشانی آغاز می‌شود. داستان ساده و یک‌خطی است؛ فیلمی که بیش از یک‌بار دیدنی نیست، اما کارگردانی در آن موفق عمل کرده و توانسته با کمترین امکانات، تصویری قابل توجه ارائه دهد.»
فیلم دوم: «کالبو» – نقد رویکرد بلند سینمایی در ساختار کوتاه
سپس «کالبو» اثر سامان پهلوان با نگاهی به تنهایی، فراموشی و شکاف‌های انسانی، روایت خود را پیش روی تماشاگر گذاشت. گلشیری در نقد آن بیان کرد: «انتخاب لوکیشن‌ها بسیار مناسب و هوشمندانه است. واژه‌ی کالبو به معنای سرگشته است و فیلم نیز بر این محور حرکت می‌کند. اما مشکل اصلی، گرایش به الگوی فیلم‌های بلند و به‌ویژه ساختاری شبیه آثار اصغر فرهادی است.
این الگو برای فیلم کوتاه مناسب نیست. تعدد شخصیت‌ها، دیالوگ‌های فراوان و پرسش‌های بی‌پاسخ، روایت را از تمرکز بر لحظه‌ای ناب بازمی‌دارد و در نهایت فیلم به حیرانی و بلاتکلیفی ختم می‌شود.» این نقد بر ضرورت حفظ فرم و محتوای خاص فیلم کوتاه تأکید دارد.
فیلم سوم: «بهش می‌گن منمنداس» – جسارت در چرخش‌های ژانری
در ادامه، «بهش می‌گن منمنداس» ساخته‌ی محمد معتمد، با داستانی پرکشش و چرخشی ناگهانی، تجربه‌ای متفاوت خلق کرد. دکتر گلشیری درباره این فیلم اشاره کرد: «فیلم در میانه با چرخشی روایی مواجه می‌شود. در آغاز فضایی جنایی دارد، اما ناگهان با بازیگوشی به موقعیتی کمیک بدل می‌شود. همین جابه‌جایی از رمزآلود به طنز، ویژگی شاخص و در عین حال جسورانه‌ی فیلم است؛ لحظه‌ای که مخاطب را غافلگیر می‌کند.»
فیلم چهارم: «اسکن» – موشکافی در لایه‌های پنهان هستی
و سرانجام «اسکن» ساخته‌ی علی رضای‌پور با روایتی موشکافانه، لایه‌های پنهان هستی را بر پرده به تصویر کشید.
نگاهی به آینده سینمای کوتاه و نقش پاتوق‌ها
پنجمین نشست پاتوق فیلم کوتاه، تنها محفلی برای نمایش نبود؛ شبی بود که در آن نقد، تحلیل و گفت‌وگو با نمایش درآمیخت و مخاطبان را به اندیشه واداشت. این نشست نشان داد که سینمای کوتاه، فراتر از یک قالب محدود زمانی، می‌تواند با اندک‌ترین نشانه‌ها و لحظه‌ها، جهان‌هایی پررمز و راز بیافریند و معنایی شگفت در ذهن تماشاگر حک کند. چنین رویدادهایی نقش حیاتی در توسعه نظری و عملی سینمای کوتاه ایفا می‌کنند.
دیدگاهتان را بنویسید