عملیات مهار شعلهها با مشارکت چند ایستگاه آتشنشانی
وضعیت نگران‌کننده سد زاینده‌رود توجه افکار عمومی و کارشناسان حوزه آب را به خود جلب کرده است. به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر طبق آخرین گزارش‌ها، ذخیره فعلی این سد مهم و راهبردی کشور تا پایان تیرماه ۱۴۰۴ به ۳۱۳میلیون مترمکعب رسیده است؛ یعنی ۷۵درصد ظرفیت مخزن سد خالی است و تنها ۲۵درصد آن آب دارد.
مقایسه با سال‌ها و دهه‌های گذشته نشان می‌دهد که ذخیره سد زاینده‌رود نسبت به سال گذشته ۳۲درصد و نسبت به میانگین درازمدت ۶۵درصد کاهش یافته است. این روند کاهش آب می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای کشاورزی، تامین آب شرب، صنعت و حتی محیط زیست منطقه داشته باشد.
کاهش ورودی آب و نقش بارش‌ها
از ابتدای سال آبی (مهر ۱۴۰۳) تا پایان تیر ۱۴۰۴، ورودی آب به سد زاینده‌رود ۸۳۰میلیون مترمکعب بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۱درصد و نسبت به آمار درازمدت ۳۳درصد کاهش نشان می‌دهد. در همین دوره، خروجی سد با لحاظ تبخیر حدود ۸۱۰میلیون مترمکعب گزارش شده که نسبت به سال قبل ۱۲درصد و در مقایسه با بلندمدت ۲۸درصد کمتر بوده است.
افت شدید بارندگی نقش مهمی در این بحران ایفا می‌کند. طبق داده‌های رسمی، میانگین بارش ایستگاه چلگرد کوهرنگ به‌عنوان سرشاخه اصلی زاینده‌رود، تنها ۹۷۰میلی‌متر ثبت شده؛ در حالی که این رقم سال گذشته ۱,۱۵۹میلی‌متر و میانگین درازمدت ۱,۳۷۹میلی‌متر بوده است؛ به عبارتی بارندگی نسبت به سال قبل ۱۶درصد و نسبت به بلندمدت ۳۰درصد افت داشته است.
ابعاد بحران کم‌آبی و پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی
سد زاینده‌رود نقشی کلیدی در تامین آب شرب مردم، کشاورزی دشت‌های مرکزی ایران و حفظ محیط زیست ایفا می‌کند. کاهش شدید سطح آب تهدیدی جدی برای تالاب بین‌المللی گاوخونی و فضای سبز شهری اصفهان است. علاوه بر آن، کمبود منابع آب، منجر به بیکاری کشاورزان، کاهش تولیدات کشاورزی و تنش‌های اجتماعی در منطقه می‌شود.
پیامدهای بحران خشکسالی:
- کاهش حقابه کشاورزان و آسیب شدید به امنیت غذایی.
- افزایش فرونشست زمین به دلیل برداشت بی‌رویه منابع زیرزمینی.
- تهدید جدی برای زیست‌بوم منطقه و افزایش آلودگی ناشی از کاهش جریان آب.
- فشار مضاعف بر تامین آب آشامیدنی و رشد هزینه‌های آبرسانی سیار.
این روند ادامه یابد، نمی‌توان به ترمیم ذخایر آبی منطقه امیدوار بود
دکتر حمید خورشیدی، مدیرکل هواشناسی اصفهان در گفت و گو با سپاهان خبر می گوید : کاهش محسوس بارش‌ها به ویژه در سرچشمه‌های زاینده‌رود، همراه با افزایش تبخیر به دلیل دمای بالا، عامل رکوردشکنی خشکسالی در این منطقه شده است. نبود بارش‌های مؤثر و توزیع نامناسب نزولات آسمانی باعث شده تا کاهش چشمگیر ورودی به سد رخ دهد. اگر این روند ادامه یابد، نمی‌توان در آینده نزدیک به ترمیم ذخایر آبی منطقه امیدوار بود.
چاره‌ای جز تغییر الگوی مصرف آب نداریم
مهندس هومن خاکپور، کارشناس مدیریت منابع آب در همین پیوند به سپاهان خبر گفت که «مدیریت ناکارآمد منابع آبی، توسعه بی‌رویه بخش کشاورزی و صنعت بدون توجه به ظرفیت واقعی منابع، نقش مهمی در بحران کنونی داشته است. چاره‌ای جز تغییر الگوی مصرف آب، بازنگری در الگوی کشت و مهار برداشت‌های غیرمجاز از منابع زیرزمینی کشور وجود ندارد. اگر به صورت اصولی وارد مدیریت یکپارچه آب نشویم، این وضعیت حتی با بارش‌های نرمال هم به سادگی جبران نخواهد شد»
پیشنهادات کارشناسان برای برون‌رفت از بحران
۱ – اجرای مدیریت یکپارچه با محوریت بازنگری تخصیص‌ها و حذف برداشت‌های غیرمجاز.
۲ – بازتعریف الگوی کشت کشاورزی و افزایش بهره‌وری در مصرف آب.
۳ – افزایش سرمایه‌گذاری در بازچرخانی آب و فناوری‌های تصفیه و استفاده مجدد.
۴ – ارتقا آگاهی عمومی و مشارکت مردمی در صرفه‌جویی منابع آب.
حفظ زاینده‌رود به عنوان شاهرگ حیاتی مرکز ایران، منبع ارزشمند آب نیازمند عزم ملی
زاینده‌رود به عنوان شاهرگ حیاتی مرکز ایران، با بحرانی بی‌سابقه روبرو شده است. حفظ این منبع ارزشمند آب نیازمند عزم ملی، همکاری بین‌بخشی و بهره‌گیری از راهکارهای نوآورانه در مدیریت منابع آب و مصرف خردمندانه است.
دیدگاهتان را بنویسید