اژدهای ۴۴ کیلومتری فرسودگی فاضلاب زیر پوست شهر
در پی نگرانی‌های جدی درباره عبور خط ۲ متروی اصفهان از نزدیکی مسجد جامع عتیق، یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی و میراث جهانی ایران، سازمان جهانی یونسکو نسبت به احتمال آسیب‌دیدگی این بنای تاریخی هشدار داده و خواستار بررسی دقیق‌تر و کارشناسی این موضوع شده است. این موضوع که به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، امیر کرم‌زاده، می‌تواند سلامت این اثر بیش از هزار ساله را به خطر اندازد، اکنون به یکی از چالش‌های مهم توسعه شهری و حفاظت از میراث فرهنگی در اصفهان تبدیل شده است.
هشدار یونسکو و درخواست بررسی کارشناسی
به گزارش سپاهان خبر امیر کرم‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان، در گفت‌وگو با ایرنا اظهار داشت: یونسکو هشدار داده که عبور مترو ممکن است برای مسجد جامع اصفهان آسیب‌زا باشد و خواستار بررسی دقیق‌تر موضوع شده است. وی افزود که با هماهنگی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در پی دعوت از ارزیابان و کارشناسان یونسکو برای حضور در شورای عالی میراث فرهنگی هستیم تا این موضوع به صورت جامع و کارشناسی بررسی شود.
کرم‌زاده همچنین اعلام کرد که مشاور شرکت مترو طرح‌های خود را آماده کرده و قرار است با نظارت معاونت میراث فرهنگی کشور، این طرح‌ها در سطح شورای ملی مورد بررسی قرار گیرد. وی افزود: جلسه شورای عالی فنی میراث فرهنگی برای بررسی این موضوع طی دو هفته آینده برگزار خواهد شد و نماینده یونسکو نیز برای حضور در این نشست دعوت خواهد شد.
اختلاف نظر بر سر فاصله عبور مترو از مسجد جامع
یکی از مهم‌ترین محورهای اختلاف بین میراث فرهنگی و شرکت مترو، فاصله تعیین شده برای عبور خط مترو از مسجد جامع است. شرکت مترو فاصله حدود ۲۰ متری را برای مسیر خود در نظر گرفته است، اما اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان محدوده‌ای با فاصله ایمن بیش از ۱۵۰ متر از مسجد جامع برای عبور مترو تعیین کرده است. کرم‌زاده تأکید کرد: در صورت عدم تایید طرح فعلی توسط شورای عالی فنی، باید مسیر مترو تغییر کند و از فاصله‌ای بیش از ۱۵۰ متر عبور کند.
وی همچنین یادآور شد که هیچ توافق رسمی و کتبی میان اداره کل میراث فرهنگی یا وزارتخانه با شرکت مترو برای عبور پروژه از این فاصله نزدیک وجود ندارد و تنها یک توافق شفاهی مبنی بر ارائه طرح نهایی از سوی شرکت مترو بوده که شرط اصلی آن تضمین عدم آسیب به این بنای تاریخی است.
نگرانی‌ها درباره آسیب‌های لرزه‌ای و فیزیکی
کارشناسان میراث فرهنگی نگران آسیب‌های ناشی از لرزش‌های مترو هستند که می‌تواند در طول زمان به سازه آجری و تاریخی مسجد جامع آسیب وارد کند.
هرچند مشاور شرکت مترو اعلام کرده است که با استفاده از بالشتک‌های کاهش لرزش، می‌توان از آسیب به بنا جلوگیری کرد، اما میراث فرهنگی تاکید دارد که تا زمانی که این موضوع به صورت علمی و دقیق اثبات نشود، پروژه نباید از حریم مسجد عبور کند. کرم‌زاده در این زمینه گفت: اداره کل میراث فرهنگی استان محدوده‌ای مشخص با فاصله ایمن تعیین کرده است که باید مسیر مترو خارج از آن طراحی و اجرا شود. وی همچنین افزود که مکاتباتی با دادستانی انجام شده و خواستار توقف عملیات اجرایی تا تعیین تکلیف نهایی شده‌اند.
گزینه‌های جایگزین و عمق مسیر مترو
یکی از گزینه‌های مطرح شده برای عبور خط مترو، مسیر زیر میدان امام علی (ع) و خیابان علامه مجلسی است که در عمق ۲۵ متری زمین اجرا می‌شود. کارشناسان معتقدند در این عمق لایه‌های باستانی وجود ندارد و احتمال آسیب به میراث تاریخی حداقل است. با این حال، حتی در این مسیر نیز نگرانی‌هایی درباره تأثیرات لرزش‌های بلندمدت بر پایداری سازه وجود دارد.
اهمیت مسجد جامع عتیق اصفهان
مسجد جامع عتیق اصفهان یکی از کهن‌ترین و جامع‌ترین نمونه‌های معماری اسلامی در جهان است که در سال ۲۰۱۲ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این مسجد تاریخی با قدمتی بیش از هزار سال، از ارزشمندترین آثار فرهنگی و معماری ایران به شمار می‌رود و حفاظت از آن برای حفظ هویت تاریخی و فرهنگی کشور اهمیت ویژه‌ای دارد.
چالش تعادل میان توسعه شهری و حفاظت میراث فرهنگی
عبور مترو از نزدیکی مسجد جامع عتیق، نمونه‌ای از چالش‌های رایج در شهرهای تاریخی است که توسعه زیرساخت‌های شهری و حمل‌ونقل مدرن باید با حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی متعادل شود.
توسعه مترو به عنوان یک نیاز ضروری برای کاهش ترافیک و بهبود کیفیت زندگی شهری مطرح است، اما نباید به قیمت آسیب به آثار تاریخی و فرهنگی تمام شود. کارشناسان میراث فرهنگی بر این باورند که مطالعات فنی و لرزه‌ای انجام شده توسط دانشگاه علم و صنعت، هرچند گسترده بوده، اما واقعیت‌های اجرایی و تاثیرات بلندمدت آن باید به دقت و با نظارت دقیق‌تر مورد بررسی قرار گیرد.
واکنش‌ها و پیگیری‌ها
مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان تأکید کرده است که اجازه نخواهند داد مترو با شرایط فعلی از کنار مسجد جامع عبور کند مگر آنکه تاییدیه‌های لازم مبنی بر نبود آسیب به بنا ارائه شود. همچنین مکاتباتی با دادستانی برای توقف عملیات اجرایی تا تعیین تکلیف نهایی صورت گرفته است.
این موضوع همچنان در حال پیگیری است و نتایج نهایی بررسی‌های کارشناسی و تصمیم شورای عالی میراث فرهنگی با حضور نماینده یونسکو، تعیین‌کننده سرنوشت عبور مترو از کنار مسجد جامع عتیق اصفهان خواهد بود. حفاظت از این میراث جهانی، اولویت اصلی مسئولان میراث فرهنگی و جامعه تاریخی ایران است و باید راهکارهایی یافت که توسعه شهری و حفظ آثار تاریخی به صورت همزمان ممکن شود.
دیدگاهتان را بنویسید