سکاندار اقتصاد، فرمانده معیشت است!
استان اصفهان به عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی ایران، سال‌هاست که با چالش‌های متعددی از جمله کم‌آبی و خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند. در سال‌های اخیر، پدیده تغییر اقلیم نیز به این مشکلات افزوده و شرایط را برای کشاورزان و دامداران این منطقه دشوارتر کرده است. در همین راستا، طغیان آفت ملخ بومی و مراکشی در سال جاری، زنگ خطری جدی برای کشاورزی و امنیت غذایی استان به شمار می‌رود.
طغیان ملخ مراکشی در استان اصفهان، یک هشدار جدی برای بخش کشاورزی و امنیت غذایی کشور است. برای مقابله موثر با این پدیده، لازم است برنامه‌های جامعی برای سازگاری با تغییرات اقلیمی، مدیریت منابع آب و مدیریت پایدار آفات تدوین و اجرا شود. همچنین، مشارکت فعال کشاورزان، پژوهشگران و نهادهای دولتی و غیردولتی در این فرآیند ضروری است.
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، با اشاره به این موضوع، عوامل متعددی از جمله خشکسالی، کم‌آبی و تغییرات اقلیمی را در تشدید این طغیان مؤثر دانسته است. به گفته وی، مبارزه با این آفت در حدود ۵۰۰۰ هکتار از اراضی زراعی، مرتعی و باغی در ۷ شهرستان استان انجام شده است و این تلاش‌ها برای جلوگیری از گسترش بیشتر آفت و حفظ محصولات کشاورزی ادامه دارد.
نقش خشکسالی و تغییر اقلیم
خشکسالی و کم‌آبی به عنوان دو عامل اصلی در بروز این طغیان شناخته می‌شوند. کاهش بارندگی‌ها، افزایش دما و تبخیر آب، باعث تضعیف گیاهان و افزایش آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر آفات می‌شود. همچنین، تغییرات اقلیمی باعث ایجاد شرایط مناسب برای تکثیر و گسترش ملخ‌ها شده و جمعیت آن‌ها را به طور چشمگیری افزایش داده است.
در همین زمینه، دکتر «محمدجواد عامری»، کارشناس حوزه کشاورزی و محیط زیست، معتقد است: «تغییرات اقلیمی باعث ایجاد شرایط نامتعادل در اکوسیستم‌ها می‌شود و این عدم تعادل، زمینه را برای ظهور و گسترش آفات و بیماری‌های گیاهی فراهم می‌کند. برای مقابله با این پدیده، لازم است برنامه‌های مدون و جامعی برای سازگاری با تغییرات اقلیمی و مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی تدوین و اجرا شود.»
اقدامات انجام شده و چالش‌های پیش رو به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، عملیات سم‌پاشی زمینی و هوایی با استفاده از پهپاد در کانون‌های آلوده به آفت انجام شده است. این اقدامات با هدف کاهش جمعیت ملخ‌ها و جلوگیری از خسارت به محصولات کشاورزی صورت می‌گیرد.
با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که سم‌پاشی تنها یک راه حل موقت است و برای مقابله پایدار با این مشکل، باید به عوامل ریشه‌ای توجه کرد. دکتر «فاطمه حسینی»، متخصص حشره‌شناسی کشاورزی، در این باره می‌گوید: «سم‌پاشی ممکن است در کوتاه‌مدت موثر باشد، اما در بلندمدت می‌تواند باعث ایجاد مقاومت در ملخ‌ها و آلودگی محیط زیست شود. برای مقابله پایدار با این آفت، باید از روش‌های بیولوژیک و مدیریت تلفیقی آفات استفاده کرد و همچنین به حفظ تنوع زیستی و بهبود سلامت اکوسیستم‌ها توجه نمود.»
علاوه بر این، کمبود منابع مالی و تجهیزات، نبود نیروی انسانی متخصص و ضعف در اطلاع‌رسانی و آموزش به کشاورزان، از جمله چالش‌های پیش روی مدیریت این بحران است.
تجارب مشابه در سایر مناطق
طغیان ملخ مراکشی تنها به استان اصفهان محدود نمی‌شود و در سال‌های اخیر، بسیاری از مناطق دیگر ایران و جهان نیز با این مشکل مواجه شده‌اند. در سال ۱۳۹۸، طغیان ملخ صحرایی در جنوب ایران خسارات زیادی به محصولات کشاورزی وارد کرد و در سال ۲۰۲۰، کشورهای شرق آفریقا با بدترین هجوم ملخ‌ها در دهه‌های اخیر روبه‌رو شدند.
بررسی تجارب سایر مناطق نشان می‌دهد که مقابله موثر با این پدیده نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، همکاری بین‌المللی، استفاده از فناوری‌های نوین و مشارکت فعال جوامع محلی است.
پیشنهادات و راهکارها
برای مقابله پایدار با طغیان ملخ مراکشی و سایر آفات و بیماری‌های گیاهی، لازم است اقدامات زیر در دستور کار قرار گیرد:
1 – تدوین برنامه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی: این برنامه‌ها باید شامل اقداماتی برای مدیریت منابع آب، توسعه کشاورزی کم‌آب‌بر، حفظ تنوع زیستی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای باشد.
2 – توسعه روش‌های بیولوژیک و مدیریت تلفیقی آفات : استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک، کشت مخلوط، تناوب زراعی و سایر روش‌های غیرشیمیایی می‌تواند به کاهش وابستگی به سموم شیمیایی و حفظ سلامت اکوسیستم‌ها کمک کند.
3 – تقویت سیستم‌های پایش و پیش‌آگاهی آفات : ایجاد شبکه‌های پایش آفات و استفاده از مدل‌های پیش‌بینی می‌تواند به تشخیص زودهنگام طغیان‌ها و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه کمک کند.
4 – ارتقای دانش و آگاهی کشاورزان : برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های ترویجی می‌تواند به افزایش آگاهی کشاورزان در مورد روش‌های مدیریت پایدار آفات و بیماری‌ها کمک کند.
5 – تخصیص منابع مالی کافی : دولت باید منابع مالی کافی برای اجرای برنامه‌های مقابله با آفات و بیماری‌های گیاهی و حمایت از کشاورزان آسیب‌دیده تخصیص دهد.
6 – همکاری بین‌المللی : تبادل اطلاعات و تجربیات با سایر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی می‌تواند به بهبود عملکرد برنامه‌های مقابله با آفات کمک کند.
دیدگاهتان را بنویسید