تکیه گردی تاریخی در اصفهان – گشت ششم

تکیه مادر شاهزاده تخت فولاد اصفهان، مربعی ۵۰ در ۵۰ متر

در گشت بعدی تکیه گردی‌ام در تخت فولاد اصفهان به تکیه مادر شاهزاده می‌رسم و نور آفتاب پاییزی بر نمای تکیه می‌تابد و همین نورهای روشن در تخت فولاد اصفهان، آدمی را با خود به دنیای دیگری سفر می‌برد که از همان جنس نور و روشنایی است. معماری تکیه مادر شاهزاده در همان بدو ورود نگاهم را نوازش می‌دهد.

ابعاد و معماری تکیه مادر شاهزاده

به گزارش سرویس میراث و گردشگری پایگاه خبری سپاهان خبر این تکیه بر پایه‌ای مربع‌شکل با اضلاع ۵۰ در ۵۰ متر بنا شده و مساحتی بیش از ۲۵۰۰ متر مربع را در بر می‌گیرد. بنا به شیوه چهارایوانی طراحی شده و از هر سو، شاه‌نشین‌هایی دارد؛ شاه‌نشین شرقی بزرگ‌ترین آن‌هاست.
تکیه مادر شاهزاده از نظر هنرهای تزیینی، گنجینه‌ای بی‌نظیر است. کاشی‌کاری‌های متنوع، آینه‌کاری‌های درخشان، گچ‌بری‌های ظریف و نقاشی‌های استادانه، دیوارها و سقف‌ها را زینت داده‌اند.

تکیه علامه شیخ محمدتقی رازی یا همان تکیه مادر شاهزاده بهترین خطوط خوشنویسان قرن ۱۳ قمری و عالی‌ترین حجارکاری‌های عصر بر سنگ‌ها و لوح‌های قبور حک شده؛ یادگارهایی که تاریخ را زنده نگه می‌دارند.
در گذشته، این مکان مرکزی برای آیین‌های مذهبی و مراسم عزاداری به شمار می‌رفت. به لطف سن تاریخی، سبک معماری خاص و نگارگری‌های گران‌قیمت، تکیه مادر شاهزاده یکی از جواهرات معماری دوران صفوی در ایران است. این بنای باشکوه، یادبود شکوه صفویه و ارث ماندگاری برای آیندگان به حساب می‌آید.

موقعیت و ثبت ملی تکیه مادر شاهزاده

این بنای تاریخی از دوران صفویه، در محله تخت فولاد اصفهان، واقع در خیابان خوانساری و خیابان سعادت‌آباد قرار دارد. تکیه مادر شاهزاده در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۰۷۶، به فهرست آثار ملی ایران راه یافت.

ریشه نام تکیه مادر شاهزاده

سلطان محمد میرزا، ملقب به سیف‌الدوله و از پسران فتحعلی شاه از زنی به نام طاووس خانم، در سال ۱۲۴۰ قمری بر مسند حکومت اصفهان نشست و جانشین میرزا عبدالله خان امین‌الدوله (فرزند حاج محمدحسین خان صدر اصفهانی) شد. او تا وفات پدرش در این سمت ماند و سپس خسروخان گرجی جایگزینش گردید.

در سال ۱۲۴۶ قمری، مریم خاتون گرجی، دایه شاهزاده، چشم از جهان فروبست. او شیخ محمدتقی رازی، عالم برجسته عصر، را به عنوان وصی برگزید و بر اساس خواسته‌اش، در همان‌جایی که اکنون تکیه شیخ محمدتقی رازی نام دارد، دفن شد.
دو سال پس از آن، علامه رازی نیز درگذشت و روبه‌روی مرقد مادر شاهزاده به خاک سپرده شد. بعدها، بنایی باشکوه و زیبا بر این دو مزار برپا گردید.

آرامگاه مادر شاهزاده، با ابعادی حدود دو ذراع طول و نیم ذراع ارتفاع، از مرمر سفید بی‌نقص تراشیده شده و جزو شاهکارهای استاد محمدحسین حجار اصفهانی است.

کتاب «گلشن اهل سلوک»: سفری به دنیای بزرگان تخت فولاد این اثر ارزشمند از رحیم قاسمی (زیر نظر اصغر منتظرالقائم) به معرفی عالمان تخت فولاد حکیمان و دانشمندان می‌پردازد.