اصفهان، صدرنشین معادن فعال کشور
استان اصفهان، نگین درخشان تمدن و هنر ایران، با گنجینه‌های بی‌بدیل میراث فرهنگی خود، همواره مورد توجه جهانیان بوده است. گذر باستانی کمر زرین، که در قلب تاریخی این شهر کهن و در نزدیکی مسجد جامع عتیق قرار دارد، شاهدی بر لایه‌های متعدد تاریخی از دوران پیش از اسلام تا دوره قاجار است. با این حال، اخیراً عملیات گودبرداری مشکوک با استفاده از ادوات سنگین در این حریم باستانی، زنگ خطر را برای حفظ این میراث گران‌بها به صدا درآورده است.
عملیات شبانه و واکنش سریع یگان حفاظت میراث فرهنگی
به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر شب گذشته، محوطه تاریخی کمر زرین شاهد فعالیت گسترده ادوات سنگین بود؛ ۳ بیل مکانیکی و بیش از ۲۰ کامیون خاکبرداری به صورت غیرقانونی مشغول به کار بودند.
این عملیات که بدون هماهنگی لازم با اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان انجام شده بود، با ورود به موقع یگان حفاظت میراث فرهنگی با شدت عمل متوقف شد. افراد حاضر در محل، به محض اطلاع از حضور ماموران، با عجله منطقه را ترک کردند. این اقدام ضربتی، گامی مهم در جلوگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر به این میراث ارزشمند بود.
کمر زرین؛ گواهی بر تاریخ کهن اصفهان
گذر تاریخی کمر زرین، به دلیل موقعیت استراتژیک خود در یکی از قدیمی‌ترین نقاط اصفهان و نزدیکی به مسجد جامع عتیق، از اهمیت باستان‌شناسی بالایی برخوردار است. یافته‌های کاوش‌های پیشین در این محل، قدمت تاریخی این منطقه را از دوران پیش از اسلام تا دوره قاجار به اثبات رسانده است. این لایه‌های تاریخی، هر کدام داستانی از تمدن و فرهنگ این سرزمین کهن را روایت می‌کنند و هرگونه دست‌اندازی به آن‌ها، به معنای پاک کردن بخشی از تاریخ است.
تخلف آشکار و پیگیری قضایی
سرهنگ علی قربانپور، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان اصفهان، ضمن تأیید این خبر، اعلام کرد که اقدامات غیرمجاز در منطقه باستانی کمر زرین در حال انجام بوده است.
وی افزود: پرونده قضایی در این خصوص تشکیل شده و در حال ارسال به مراجع قضایی است. سرهنگ قربانپور همچنین تاکید کرد که ادامه کاوش‌های جدید توسط شهرداری در گذر کمر زرین، منوط به صدور مجوز رسمی از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی است، مجوزی که تاکنون صادر نشده است.
سابقه تخلفات و ضرورت نظارت مستمر
هادی اللهیاری، ناظر عالی پروژه‌های باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، جزئیات بیشتری را در این باره ارائه داد. وی گفت که پس از کشفیات اخیر در منطقه، سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان درخواست همسطح‌سازی گذر مقابل مسجد کمر زرین را مطرح کرده بود. این درخواست در شورای فنی میراث فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد ابتدا کاوش باستان‌شناسی در منطقه انجام شود و مجوز لازم از پژوهشگاه دریافت گردد.
با این حال، پیش از صدور مجوز، عملیات گودبرداری آغاز شد. به نظر می‌رسد پیمانکار مجتمع تجاری زرین، عامل این اقدام غیرقانونی بوده است. اللهیاری خاطرنشان کرد که با وجود مستقر بودن ناظران در محل و مشاهده شواهد باستان‌شناسی قوی، عملیات گودبرداری شبانه صورت گرفته است؛ اشتباهی که در گذشته نیز سابقه داشته است. وی اطمینان داد که با درس گرفتن از تجربیات گذشته، میراث فرهنگی استان اصفهان در مقابل این‌گونه تخلفات کوتاه نخواهد آمد.
ابهام در مسئولیت‌ها و نیاز به شفافیت
در این میان، ابهاماتی در خصوص مسئولیت مستقیم این عملیات وجود دارد. محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان، اظهار داشت که از عملیات شب گذشته در گذر کمر زرین بی‌اطلاع است و این عملیات مربوط به پروژه آن‌ها نیست.
وی با اشاره به حساسیت عملیات کاوش، پروژه‌های عمرانی دیگری را در منطقه در حال انجام دانست و اعلام کرد که شهرداری منطقه سه باید در این خصوص پاسخگو باشد. ایزدخواستی افزود که ۷۰ درصد کاوش در گذر کمر زرین انجام شده و در حال تثبیت کاوش‌ها هستند.
از سوی دیگر، روح الله ابوطالبی، مدیر منطقه سه شهرداری اصفهان، نیز از عملیات گودبرداری شبانه ابراز بی‌اطلاعی کرد. وی با بیان اینکه پیمانکاران متعددی با شهرداری قرارداد دارند و جزئیات تجهیزات مورد استفاده روزانه آن‌ها را در اختیار ندارد، تاکید کرد که با توجه به باستانی بودن منطقه، باستان‌شناس ناظر زیر نظر شهرداری فعالیت‌ها را رصد کرده و هرگونه مورد مشکوک به میراث فرهنگی اطلاع داده می‌شود.
درس‌هایی از گذشته و نگاه به آینده
سال گذشته نیز عملیات گودبرداری برای احداث گذر کمر زرین، منجر به تخریب لایه‌های باستانی و نمایان شدن شواهدی از دو سازه معماری شد که در نهایت منجر به توقف عملیات و آغاز کاوش‌های باستان‌شناسی با توافق بین پژوهشگاه میراث فرهنگی، سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان و دانشگاه هنر گردید.
تاکنون در کاوش‌های کمر زرین، آثاری ارزشمند از جمله یک سازه آبی منقوش متعلق به دوران پیش از حمله مغول به اصفهان، یک کوره سفال، یک سازه معماری از دوران متأخر اسلامی، دیوارهای سنگی و کف‌های آجر فرش احتمالاً سلجوقی، و یک سنگاب کشف شده است. این کشفیات، اهمیت مضاعف حفاظت از این گذر تاریخی را آشکار می‌سازد.
حفاظت از میراث فرهنگی وظیفه‌ای همگانی است و نیازمند همکاری، شفافیت و نظارت مستمر مسئولین امر می‌باشد تا گنجینه‌های تاریخی اصفهان برای نسل‌های آینده حفظ شوند.
دیدگاهتان را بنویسید