تهدیدی جدی برای سلامت مردم
تالاب بین‌المللی گاوخونی، یکی از ارزشمندترین زیست‌بوم‌های ایران و به‌ویژه استان اصفهان، این روزها در وضعیت بسیار خطرناکی قرار گرفته است. نگاهی عمیق به نتایج آخرین پایش‌های علمی نشان می‌دهد که میزان آلودگی و سمیت گرد و غبار این تالاب، به شدت افزایش یافته و این روند به تهدیدی آشکار برای سلامت مردم منطقه تبدیل شده است.
به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر افزایش چندبرابری غلظت فلزات سنگین مانند کادمیوم، سرب و روی در گرد و غبار تالاب، نه تنها سلامت زیست‌محیطی بلکه بهداشت عمومی نصف جهان را به چالش کشیده است. این گزارش جامع و دقیق با تمرکز بر داده‌های علمی و نظر کارشناسان، زوایای مختلف این بحران را واکاوی می‌کند.
افزایش ۶۰ درصدی شاخص بار آلودگی گرد و غبار تالاب گاوخونی
دکتر احمد جلالیان، رییس مرکز تحقیقات مبارزه با گرد و غبار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان، ضمن تأیید افزایش چشمگیر آلودگی ناشی از فلزات سنگین، در مصاحبه با خبرگزاری ایلنا اعلام کرد که شاخص بار آلودگی (Pollution Load Index – PLI) یا میزان سمیت گرد و غبار در تالاب گاوخونی حدود ۶۰ درصد افزایش یافته است. به گفته وی، این شاخص از عدد ۲.۵ در پایش دوم به عدد ۴ در پایش سوم رسیده است، که بیانگر زیان‌آوری قابل توجه این آلودگی برای مردم و زیست‌بوم منطقه است.
فراوانی فلزات سنگین در گرد و غبار افزایش چشمگیری داشته؛ مثلاً میزان کادمیوم سه برابر شده و سرب و روی نیز افزایش قابل توجهی یافته‌اند. این شرایط، به ویژه از منظر سلامت عمومی و خطرات تنفسی، عوارض شدیدی را می‌تواند در پی داشته باشد.
روند رو به رشد فرونشست و خشکی تالاب؛ فاجعه‌ای قریب‌الوقوع
تالاب گاوخونی تقریباً به طور کامل خشک شده است و داده‌های سه مرحله پایش انجام شده نشان می‌دهند که نرخ فرونشست گرد و غبار نسبت به پایش دوم تقریباً پنج برابر شده است. دکتر جلالیان نرخ فرونشست را در پایش دوم ۴۶ تن در کیلومتر مربع در سال اعلام کرد که این رقم در پایش سوم به ۲۲۴ تن در کیلومتر مربع افزایش یافته است. این افزایش، ناشی از خشک شدن بستر تالاب و افزایش میزان رسوبات سبک و ریزدانه‌هاست که به راحتی به هوا منتقل می‌شوند.
خشکی تالاب اصلی‌ترین عامل فعال شدن منابع تولید گرد و غبار است که می‌تواند با گسترش ذرات آلوده فلزی و سمی، کیفیت زندگی و سلامت هزاران نفر را به خطر بیاندازد.
تالاب گاوخونی؛ یکی از کانون‌های اصلی گرد و غبار استان اصفهان
تالاب گاوخونی با وسعت بیش از ۴۷ هزار هکتار، به یکی از منابع بنیادی تولید گرد و غبار در منطقه تبدیل شده است. ساختار زمین‌شناسی و تنوع منابع گرد و غبار در این ناحیه هم پیچیده است؛ بخش‌های غربی تالاب با تپه‌های شنی سبک، میانی با سله‌های نمکی و قسمت‌های شرقی و مصب آن با خاک رس ریزدانه، ترکیبی از منابع بالقوه گرد و غبار آلوده را ایجاد می‌کنند.
آلودگی و تولید گرد و غبار نه تنها به تالاب محدود نمانده بلکه این پدیده محیط‌زیستی مضاعف، به سمت کلان‌شهر اصفهان نیز گسترش یافته است. از سال ۱۳۸۷ به بعد، به دنبال خشکسالی‌های متوالی، شدت و میزان وقوع ریزگردها در این ناحیه به طور چشمگیری افزایش یافته است. اگر پیش‌تر پدیده گرد و غبار هر ده روز یک بار رخ می‌داد، اکنون هفته‌ای چندین بار شاهد بروز آن هستیم.
تأثیر مخرب گرد و غبار سمی بر سلامت عمومی مردم نصف جهان
بر اساس گزارش‌های محیط زیستی و پایش کیفیت هوا، شاخص کیفیت هوا در برخی روزهای کلان‌شهر اصفهان به عدد ۵۰۰ رسیده که از درجه بسیار ناسالم و خطرناک است. ذرات حاوی فلزات سنگین مانند کادمیوم، سرب و روی علاوه بر تاثیرات طولانی مدت بر دستگاه‌های تنفسی، می‌توانند به بیماری‌های خونی، اختلالات عصبی و حتی سرطان منجر شوند.
دکتر سارا موسوی، استاد دانشگاه و کارشناس حوزه سلامت محیط زیست، درباره پیامدهای این آلودگی‌ها می‌گوید: «این فلزات سنگین در شرایط گرد و غبار ریز می‌توانند به عمق ریه‌ها نفوذ کنند و در نهایت وارد جریان خون شوند. پیامدهای آن، از مشکلات تنفسی حاد گرفته تا بیماری‌های مزمن و خطرناک، زندگی افراد به ویژه کودکان، سالمندان و بیماران قلبی را تهدید می‌کند.»
راه‌کارهای اساسی برای مهار بحران: تأمین حق‌آبه و مدیریت منابع آبی
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که برای کاهش شدت بحران قابل انجام است، تأمین جریان آب پایدار و حجمی حداقلی بین ۱۰ تا ۱۵ مترمکعب در ثانیه به سمت تالاب است. احمد جلالیان این موضوع را کلید صدور دوباره زندگی به تالاب می‌داند و می‌گوید: «بدون تامین حق‌آبه، تالاب همچنان خشک باقی می‌ماند و تعداد و شدت تولید ریزگردهای سمی افزایش می‌یابد.»
تأمین آب، احیای تالاب و تثبیت خاک نقش بسزایی در کاهش تولید گرد و غبار، جذب فلزات سنگین از خاک و بهبود کیفیت هوا دارد و در نتیجه سلامت مردم منطقه را تضمین می‌کند. در این میان، همکاری بین دستگاه‌های محیط زیست، مدیریت منابع آب، و دستگاه‌های اجرایی شهرستان‌ها و استان‌ها نیز ضروری است.
زنگ خطر برای محیط زیست و سلامت مردم نصف جهان
تالاب گاوخونی که زمانی به عنوان قلب زیست‌محیطی استان اصفهان و مأمن حیات پرندگان و جانوران آبی شناخته می‌شد، اکنون به دلیل خشکی و آلودگی، به یکی از بحرانی‌ترین کانون‌های تولید گرد و غبار سمی در ایران تبدیل شده است. افزایش چندبرابری فلزات سنگین در گرد و غبار آن، تهدیدی مستقیم برای سلامت عمومی مردم است که نیازمند توجه و اقدام فوری و دقیق مسئولان و سیاست‌گذاران می‌باشد.
امید است با تامین حق‌آبه تالاب و برنامه‌ریزی منسجم محیط زیستی، بتوان این جریان خطرناک را متوقف کرد و گامی بلند به سوی احیای این زیست‌بوم حیاتی برداشت. آگاهی‌بخشی و حمایت‌های همه‌جانبه مردمی نیز مکمل اقدامات تخصصی در مسیر حفاظت از تالاب گاوخونی و بهبود شرایط زیست محیطی منطقه خواهد بود.
دیدگاهتان را بنویسید