آسیب‌های احتمالی به میراث جهانی مسئولیت‌های بین‌المللی دارد:

تخریب آثار تاریخی، جنایت جنگی

چندی پیش مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان، با صدایی نگران، نسبت به آسیب‌های احتمالی به آثار تاریخی ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو در اصفهان هشدار داده و سکوت سازمان بین‌المللی یونسکو را مورد انتقاد قرار داده است. این هشدار، در شرایطی که خبرهایی مبنی بر درگیری‌های نظامی در حوالی اصفهان منتشر می‌شود، نگرانی عمیقی را در جامعه تاریخی و بین‌المللی برانگیخته است.

به گزارش اخبار اصفهان، امیر کرم‌زاده، در گفت‌وگویی با ایمنا، با اشاره به جایگاه اصفهان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تاریخی جهان، خاطرنشان کرد که تخریب آثار باستانی، طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی، به‌ویژه کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی در مورد جنگ و درگیری، جنایت جنگی محسوب می‌شود و مسئولیت حقوقی بین‌المللی به‌دنبال خواهد داشت. وی ضمن تأکید بر لزوم حفاظت از این میراث ارزشمند، سکوت یونسکو در برابر این تهدید را نگران‌کننده خواند.

• میراث جهانی در معرض خطر

اصفهان، با مجموعه بی‌نظیری از آثار تاریخی، از جمله مسجد جامع، مقبره امامزاده علی، عالی قاپو، پل خواجو و بازار قیصریه، نمونه‌ای از هنر و معماری ایرانی در طول قرون است. این آثار، نه تنها از اهمیت تاریخی و فرهنگی بالایی برای ایران برخوردارند، بلکه به‌عنوان میراث جهانی در فهرست یونسکو ثبت شده‌اند. این ثبت جهانی، تعهدی بین‌المللی را برای حفاظت از این میراث ارزشمند ایجاد می‌کند.
اما جنگ و درگیری‌ها، همواره تهدیدی جدی برای آثار تاریخی و فرهنگی بوده‌اند. تاریخ پر از نمونه‌های تلخی از تخریب آثار تاریخی در زمان جنگ‌ها است. از ویرانی‌های ناشی از جنگ‌های صلیبی تا تخریب‌های جنگ‌های جهانی، میراث فرهنگی بشری بارها قربانی خشونت و درگیری شده است. در این میان، مناطق درگیر، به‌ویژه آن‌هایی که دارای آثار تاریخی مهمی هستند، بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند.

• مسئولیت یونسکو و جامعه جهانی

در چنین شرایطی، سکوت یونسکو و سازمان‌های بین‌المللی مربوطه، موضوعی است که نیازمند بررسی دقیق‌تر است. آیا یونسکو به‌اندازه کافی در حال نظارت و اقدام برای حفاظت از این میراث جهانی است؟ این سازمان، با چه مکانیسم‌هایی می‌تواند از تخریب آثار تاریخی در مناطق درگیر جلوگیری کند؟ مکانیسم‌های نظارتی و پاسخگویی یونسکو در این زمینه باید مورد بازنگری قرار گیرد.

• جنایت جنگی و مسئولیت‌های بین‌المللی

به‌طور دقیق، طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی، تخریب عمدی یا بی‌توجهانه آثار تاریخی در زمان جنگ، به عنوان جنایت جنگی محسوب می‌شود. این جنایت، مسئولیت حقوقی بین‌المللی را برای کشورهایی که در درگیری‌ها نقش دارند، ایجاد می‌کند. با توجه به این مسئله، لزوماً اقدامات بین‌المللی برای جلوگیری از تخریب و پیگیری مسئولیت‌های حقوقی لازم است.

– چند راهکار و پیشنهاد اجرایی

برای مقابله با این تهدید، اقدامات مختلفی قابل بررسی است:
1 – افزایش نظارت بین‌المللی : توسعه سیستم‌های نظارتی یونسکو و سایر سازمان‌های بین‌المللی برای مانیتورینگ مناطق درگیر و پیشگیری از تخریب آثار تاریخی ضروری است.
2 – اعزام تیم‌های متخصص: اعزام کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی به مناطق درگیر، برای ارزیابی و حفاظت از آثار تاریخی ضروری است.
3 – تشکیل کمیته‌های بین‌المللی: تشکیل کمیته‌های بین‌المللی متشکل از متخصصان میراث فرهنگی و حقوق بین‌الملل، می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از تخریب و پیگیری مسئولیت‌ها داشته باشد.
4 – افزایش آگاهی عمومی: آگاهی‌بخشی به افکار عمومی در مورد اهمیت میراث فرهنگی و ضرورت حفاظت از آن، نقش مهمی در جلوگیری از تخریب آثار تاریخی دارد.
در نهایت، سکوت یونسکو در برابر این تهدید، می‌تواند به معنای نادیده گرفتن تعهدات بین‌المللی و تضعیف ارزش‌های انسانی و فرهنگی باشد. مسئولیت حفاظت از میراث جهانی، مسئولیت همه ما است و نیازمند اقدام فوری و بین‌المللی است.