سپاهانیها هیچ امیدی ندارند!
چندی پیش و در پی درگذشت استاد محمود فرشچیان (۱۳۰۸-۱۴۰۴)، نگارگر شهیر ایرانی، توجهات به یکی از ماندگارترین آثار او در حیات فرهنگی ایران معطوف شده است: نقش‌بستن تابلوی چوگان بر اسکناس ۲۰۰ هزار تومانی که اکنون به نمادی بی‌بدیل از پیوند هنر اصیل ایرانی با اقتصاد ملی تبدیل شده است.
از میدان نقش‌جهان تا اسکناس ملی
تابلوی «چوگان» که در سال ۱۳۹۹ بر اسکناس ملی نقش بست، روایتی هنرمندانه از ورزشی کهن است که ریشه در تمدن‌های ایرانی از عصر ساسانی تا شکوه میدان نقش‌جهان اصفهان در دوره صفوی دارد. فرشچیان با الهام از کاشی‌کاری‌های این میدان تاریخی، سوارکاری را در حال ضربه زدن به گوی به تصویر کشیده که اسب‌های آن تجسمی از «هیبت و چالاکی» فرهنگ ایران زمین هستند.
پشت پرده یک تصمیم تاریخی
منابع آگاه در بانک مرکزی فاش کردند که انتخاب این اثر، حاصل پیگیری‌های سید محمود احمدی (دبیرکل اسبق بانک مرکزی) بود که با اصرار بر استفاده از نمادهای فرهنگی در اسکناس‌ها، مسیر ثبت «چوگان» را هموار کرد. این اقدام، اسکناس را از یک سند مالی صرف به رسانه‌ای فرهنگی تبدیل کرد که در هر مبادله، بخشی از تاریخ ایران را روایت می‌کند.
فناوری در خدمت هنر ملی
اسکناس ۲۰۰ هزار تومانی با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین فناوری‌های امنیتی طراحی شد:
– نخ امنیتی پنجره‌ای با رنگ متغیر طلایی-سبز
– مرکب مغناطیسی واکنش‌دهنده به نور بر عدد ۲۰۰
– واترمارک سه‌بعدی گلدسته‌های مسجد امام اصفهان
این ویژگی‌ها، شاهکار فرشچیان را در امن‌ترین قاب تاریخ پولی ایران جای داده است.
پیامدهای فرهنگی یک انتخاب نمادین
نقش‌بستن «چوگان» بر اسکناس ملی، موجی از افتخار در جامعه هنری برانگیخت. محسن مهرعلیزاده (رئیس موزه هنرهای معاصر) در گفتگو با خبرگزاری‌ها تأکید کرد: این اقدام، هنر نگارگری ایرانی را از موزه‌ها به کف دست مردم برد. هر اسکناس اکنون نگارخانه‌ای سیار است که شکوه فرهنگ ایران را فریاد می‌زند.
سوگ هنرمندی که مرزها را درنوردید
درگذشت استاد فرشچیان در ۱۸ مرداد ۱۴۰۴، واکنش‌های جهانی را برانگیخت. موزه‌های متروپولیتن نیویورک و بریتانیا با انتشار بیانیه‌هایی، او را «پل ارتباطی هنر شرق و غرب» خواندند. وصیت او برای خاکسپاری در جوار صائب تبریزی در اصفهان، تأکیدی بر عشق عمیقش به زادگاهش بود.
چشم‌انداز: میراثی که ماند
اکنون با وجود درگذشت استاد، موزه اختصاصی فرشچیان در کاخ سعدآباد با ۵۰ اثر شاخص و دانشگاه هنرهای اسلامی-ایرانی به نام او، حافظ میراث این استاد بی‌بدیل خواهند بود. اما شاید ملموس‌ترین یادگار او، اسکناس‌هایی باشند که هر روز در دستان میلیون‌ها ایرانی، روایتگر شهودی از پیوند ناگسستنی هنر و هویت ملی است.
دیدگاهتان را بنویسید