فرونشست زمین؛ بحرانی خاموش در قلب اصفهان

بی‌عملی در برابر فرونشست مساویست با بی‌اعتمادی مردم

فرونشست زمین به معنی نشست تدریجی یا ناگهانی سطح زمین به دلیل تراکم مواد زیرسطحی است که مهم‌ترین علت آن برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است. در اصفهان این پدیده با نرخ متوسط ۱۵ تا ۱۸ سانتی‌متر در سال رخ می‌دهد و تنها راهکار کنترلی آن، جاری شدن مجدد زاینده‌رود و کاهش برداشت آب‌های زیرزمینی دشت اصفهان و برخوار است.

هشدارهای دیرهنگام و تکراری درباره فرونشست

به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر و به نقل از خبرگزاری ایرنا بهرام نادی، متخصص ژئوتکنیک، می‌گوید نخستین هشدارهای جدی درباره فرونشست در اصفهان از سال ۱۳۹۳ و منطقه امام خمینی اعلام شده بود، اما به‌رغم تذکرات کارشناسان، توسعه شهری بدون توجه به منابع آب و شرایط زمین‌شناسی ادامه یافته است. این بی‌توجهی زمینه‌ساز تشدید بحران شده است.

توسعه ناپایدار مسکن و تأثیر آن بر بحران فرونشست

با ساخت بیش از ۳۰ هزار واحد مسکن مهر و ۳۰ هزار واحد مسکن ملی در فولادشهر و افزوده شدن حدود ۶۰ هزار واحد مسکونی در بهارستان، حجم ساخت‌وسازها بدون رعایت ملاحظات منابع آبی و ژئوتکنیکی بسیار بالا رفته است. این توسعه ناپایدار نه تنها شهرهای جدید، بلکه ساکنان قدیمی را نیز در معرض خطر جدی فرونشست قرار داده است.

برداشت بی‌رویه آب کشاورزی؛ تهدیدی جدی‌تر از توسعه شهری

نادی تأکید می‌کند که مصرف آب کشاورزی در بخش بالادست تصفیه‌خانه، شامل توسعه باغات کشاورزی در مناطق کوهستانی، معادل مصرف آب شرب اصفهان است و این مصرف بالا نقش مهمی در تسریع فرونشست ایفا می‌کند. مدیریت مصرف آب کشاورزی باید اولویت قرار گیرد تا از شدت بحران جلوگیری شود.

پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی فرونشست در اصفهان

تشدید فرونشست زمین باعث تهدید سازه‌های شهری، ساختمان‌ها، خطوط انتقال نیرو و در نهایت امنیت جمعیت ۲.۵ میلیون نفری اصفهان می‌شود. این بحران اگر مدیریت نشود، علاوه بر خسارات مالی، بی‌اعتمادی عمومی به تصمیم‌گیری‌های مسوولان را افزایش خواهد داد.

راهکارهای پیشنهادی برای کنترل بحران فرونشست

کارشناسان و نادی تأکید دارند که فرونشست باید به شکل جدی در سیاست‌گذاری های کلان دیده شود. برنامه‌های توسعه شهری و صنعتی باید بر اساس حفظ منابع آب و جلوگیری از افزایش برداشت آب‌های زیرزمینی تنظیم شوند. لازم است نهادها و وزارتخانه‌های مرتبط با کشاورزی، منابع آب و محیط زیست همکاری مستمر برای کاهش برداشت آب و جاری شدن زاینده‌رود داشته باشند.