مطبوعاتی‌ترین وعده‌های رسانه‌ای‌ترین استاندار
چند وقتی است که طرح کریدور زنگه‌زور به یکی از مباحث مهم در عرصه سیاست بین‌الملل تبدیل شده و التهاب و توجه‌های زیادی را به خود جلب کرده‌است.
پس از آنکه آذربایجان و ارمنستان با وساطت ایالات متحده آمریکا توافقنامه صلحی را با یکدیگر منعقد کردند و اعلام آمادگی خود را برای زنگه‌زور ابراز کردند به نظر می‌رسد این طرح نسبت گذشته بیشتر به اجرایی شدن نزدیک شده‌است. به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر کریدوری که قرار است با حفظ حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی ارمنستان و آنطور که توافق شده است برای مدت ۱۰۰ سال توسط ایالات متحده آمریکا اداره و مدیریت شود.
زنگه‌زور منطقه‌ای تاریخی در خاک ارمنستان است و قرار است کریدور زنگه‌زور جمهوری آذربایجان را از طریق زمینی به جمهوری خودمختار نخجوان و سپس ترکیه متصل کرده نیز به اروپا هم متصل کند. این مسیر از لحاظ جغرافیایی و نیز حمل‌ونقل از اهمیت زیادی در منطقه قفقاز جنوبی برخوردار است. در ارتباط با جایگاه این کریدور در منطقه، اهداف آمریکا از اجرای این طرح، پیامدهای آن برای جمهوری اسلامی ایران و… دکتر علی امیدی عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگوی اختصاصی با پایگاه خبری سپاهان خبر به چند سوال پاسخ داد.
کریدور زنگه‌زور از منظر ژئوپلتیکی چه جایگاه و اهمیتی در منطقه دارد؟
اهمیت این کریدور آن است که اروپا را به منطقه قفقاز و نیز آسیای میانه متصل می‌کند و این کریدور به نوعی مکمل طرح BRI یا همان جاده‌ابریشم است با این تفاوت که این مسیر ارتباطی تحت کنترل و مدیریت غربی‌ها می‌باشد.
اگر از دیدگاه مکندر این مسئله را مورد توجه قرار دهیم، قفقاز و آسیای میانه به نوعی بخشی از Heartland یا همان قلب جهان محسوب می‌شوند و مرکز ثقل بیضی انرژی جهان هستند و کشورهای مجاور کاسپین از جمله آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان دارای منابع قابل‌توجه انرژی گازی هستند. در هنگامه‌ای که روابط میان روسیه و اروپا شکرآب شده و بحث تامین گاز از روسیه با مشکل روبه‌رو است، این مسیر و کریدور می‌تواند یک آلترناتیو برای تهیه گاز اروپا به شمار بیاید.
از سوی دیگر به هرحال ایران و روسیه هر دو رقیب غرب و آمریکا هستند و آمریکا نیز از هر امکان ژئوپلیتیکی برای به حاشیه راندن این دو کشور استفاده می‌کند در عوض اگر ایران، روسیه، چین و هند که کشورهای بریکس هستند، بتوانند کریدور شمال_ جنوب را فعال کنند این مسئله خود می‌تواند تعدیل‌کننده باشد اما متاسفانه باتوجه به اوضاع منابع و نیز اوضاع مدیریتی در ایران و تعلل چندین ساله این طرح به خوبی مورد توجه قرار نگرفته‌است.
اجرای کریدور زنگه‌زور چه پیامدهای خصوصا از منظر امنیتی برای ایران در پی خواهد داشت؟
بستگی دارد که چگونه امنیت را تعریف کنیم. در بند سوم توافقنامه آذربایجان و ارمنستان بیان شده که باید به حاکمیت تمامی کشورها احترام گذاشته شود. در نتیجه برداشتی که از این کریدور در ایران است در واقعیت نیست و این کریدور به دنبال تغییر جغرافیا نمی‌باشد و سعی دارد با حفظ حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ارمنستان، دسترسی آذربایجان به نخجوان و ترکیه را تسهیل کند. هرچند حاکمیت ارمنستان محترم شمرده می‌شود اما برای اینکه ارمنستان در این مسیر تداخل و مانعی ایجاد نکند از آن امتیازاتی گرفته می‌شود. از این جهت راهکار این مسئله اجاره صدساله این کریدور به آمریکا است که ارمنستان یا ایران را برای اعمال محدودیت و کنترل بر این کریدور با محدودیت مواجهه می‌کند.
اهداف آمریکا و در پشت‌پرده اسرائیل نسبت به حمایت از اجرای این طرح چیست؟
آمریکا در یک رقابت جهانی با چین و روسیه قرار دارد و سعی می‌کند تا از طریق دالان‌های ارتباطی موازی با جاده‌ابریشم، دالان شمال_ جنوب روسیه و… با آنها رقابت کرده، اهرم ژئوپلتیکی خود را حفظ کرده و هم روسیه و چین را کنترل کند. اسرائیل نیز سعی دارد در مقابل کشورهایی که به صورت بالقوه یا بالفعل برای او خطری محسوب می‌شوند از جمله ایران دارای نوعی اهرم نفوذ و پایگاه باشد تا به حفاظت از موجودیت خود بپردازد.
از منظر حقوق بین‌الملل ایجاد این کریدور با چه چالش‌هایی روبه‌رو است؟
از منظر حقوق بین‌الملل ایجاد این کریدور هیچ مانعی ندارد و آذربایجان و ارمنستان هر دو کشورهای مستقلی هستند و ایجاد این کریدور با توافق میان آنها در راستای حقوق حاکمه آنها می‌باشد. در صورتی که این کریدور بخواهد منجر به تغییر جغرافیا شود، چون بر منافع ایران تاثیر می‌گذارد و به ضرر یک کشور ثالث محسوب می‌شود پس دیگر در راستای حقوق حاکمه آذربایجان و ارمنستان نیست و از منظر حقوق بین‌الملل چالش‌هایی را ایجاد می‌کند.
منافع مشترک بازیگران اصلی این طرح یعنی ترکیه، آذربایجان و ارمنستان چیست؟
ارمنستان سعی دارد تا از روسیه فاصله بگیرد خصوصا در جنگ روسیه با اوکراین، ارمنستان به نتیجه رسیده که روسیه تضعیف شده و در یک انزوای جهانی قرار گرفته و ارمنستان نیز که کشوری فقیر است سعی دارد تا در ارتباط با غرب مشکلات سیاسی و اقتصادی خود را حل‌و‌فصل کند. آذربایجان نیز رابطه خوبی با اسرائیل و آمریکا دارد و از این طریق خاک خود را از دست ارمنستان نجات داده و با مشارکت در اجرای این طرح درصدد گسترش ارتباط خود با غرب و تامین منافع خود از این جهت می‌باشد.
ترکیه از این طریق می‌تواند به دنیای ترک یعنی هم قفقاز و هم آسیای میانه متصل شود و این گام مؤثری در پیگیری سیاست پان ترکیسم که ترکیه آنرا دنبال می‌کند. بعلاوه ترکیه با این طرح به دنبال تامین منافع سیاسی، اقتصادی و ژئوپلتیکی خود می‌باشد.
دیدگاهتان را بنویسید