بحران انرژی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ملی تبدیل شده است

اختصاص بیش از یک‌سوم مصرف کل انرژی در ایران به ساختمان‌ها

بحران انرژی در ایران به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ملی تبدیل شده است که پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی عمیقی به دنبال دارد. رشد سریع جمعیت، توسعه صنایع پرمصرف، فرسودگی زیرساخت‌های انرژی و وابستگی شدید به سوخت‌های فسیلی، کشور را با کمبود شدید برق و محدودیت‌های تولید روبه‌رو کرده است. این شرایط، علاوه بر فشار بر شبکه ملی، کیفیت زندگی شهروندان و اعتماد عمومی را نیز تضعیف کرده است.

در این میان، ساختمان‌ها به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی در کشور، نقش کلیدی در حل معضل انرژی ایفا می‌کنند.
به گزارش پایگاه خبری سپاهان خبر ساختمان‌ها بیش از یک‌سوم مصرف کل انرژی در ایران را به خود اختصاص داده‌اند و این ظرفیت عظیم می‌تواند با بهبود بهره‌وری انرژی، کاهش مصرف و مدیریت هوشمند تقاضا، تغییرات اساسی را در وضعیت انرژی کشور ایجاد کند.

بهره‌وری انرژی به معنای استفاده بهینه از منابع برای انجام کارهای مورد نیاز بدون افت کیفیت است و در حوزه ساختمان‌ها شامل عایق‌کاری، بهینه‌سازی سیستم‌های گرمایش و سرمایش، بهبود روشنایی و استفاده از تجهیزات کم‌مصرف می‌شود.
یکی از مهم‌ترین مزایای بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است که نقش مهمی در مقابله با تغییرات اقلیمی دارد. بهره‌وری انرژی همچنین سبب افزایش تاب‌آوری کشور در برابر بحران‌های اقلیمی می‌شود و به بهبود کیفیت هوا و سلامت عمومی کمک می‌کند.

از سوی دیگر، صرفه‌جویی مالی خانوارها و مشاغل، کاهش بار مالی دولت در زمینه یارانه‌های انرژی و ایجاد فرصت‌های شغلی در صنایع مرتبط از دیگر مزایای مهم این راهکار است.
فناوری‌های نوین بهبود بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها متنوع و پیشرفته هستند. عایق‌کاری پیشرفته که با استفاده از موادی مانند فوم اسپری و صفحات فوم سخت انجام می‌شود، انتقال حرارت را به حداقل می‌رساند و نیاز به گرمایش و سرمایش را کاهش می‌دهد.

پنجره‌های چندجداره با پوشش‌های «low-E» و گازهای عایق، اتلاف حرارت در زمستان و ورود گرما در تابستان را کاهش می‌دهند. همچنین، جایگزینی لامپ‌های قدیمی با روشنایی LED به همراه سنسورهای حرکتی می‌تواند تا بیش از ۳۰ درصد در مصرف برق صرفه‌جویی کند.

سیستم‌های مدیریت انرژی هوشمند ساختمان (BEMS) نیز با بهره‌گیری از داده‌کاوی و الگوریتم‌های هوش مصنوعی، مصرف انرژی در گرمایش، سرمایش و روشنایی را بهینه می‌کنند. علاوه بر این، استفاده از تجهیزات خانگی و اداری کم‌مصرف با رتبه‌بندی انرژی بالا، بار شبکه را کاهش داده و به صرفه‌جویی بیشتر کمک می‌کند.

با وجود این مزایا، توسعه فناوری‌های بهره‌وری انرژی در ایران با چالش‌هایی روبه‌رو است. هزینه‌های بالای اولیه نصب و بکارگیری این فناوری‌ها، مانع اصلی پذیرش آن‌ها توسط خانوارها و شرکت‌هاست. علاوه بر آن، کمبود آگاهی عمومی و فنی درباره مزایا و بازگشت سرمایه این فناوری‌ها، تغییر فرهنگ مصرف را دشوار کرده است. مشکلات زیرساختی در تولید و توزیع تجهیزات و همچنین نبود سیاست‌های حمایتی و استانداردهای منسجم دولتی، سرعت حرکت به سمت بهره‌وری انرژی را کاهش داده است.

با این حال، فرصت‌های اقتصادی قابل توجهی در زمینه بهره‌وری انرژی وجود دارد. توسعه صنایع مرتبط با تولید مواد عایق، پنجره‌های کم‌مصرف و سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال‌زایی وسیع در بخش‌های مختلف طراحی، ساخت و نگهداری شود. افزایش تقاضا برای فناوری‌های نوین، موجب تحریک سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و رشد پژوهش و نوآوری شده و می‌تواند مزیت رقابتی برای شرکت‌های داخلی فراهم آورد.

برای عبور موفق از بحران انرژی، توجه ویژه به ساختمان‌ها ضروری است. سیاست‌های حمایتی دولت مانند ارائه مشوق‌های مالیاتی، یارانه‌های هدفمند و تعیین استانداردهای اجباری برای ساختمان‌های جدید و بازسازی شده، نقش مهمی در افزایش سرعت پذیرش فناوری‌های بهره‌ور خواهد داشت. تجربه کشورهای پیشرو همچون آلمان، ژاپن و کره جنوبی نشان می‌دهد که این حمایت‌ها باعث تسریع توسعه بازار بهره‌وری انرژی و رشد فناوری‌های بومی می‌شود.

در نهایت، گذر به ساختمان‌های کم‌مصرف و هوشمند نه تنها یک ضرورت انرژی است، بلکه فرصتی طلایی برای توسعه اقتصادی پایدار، بهبود سلامت عمومی و ارتقای کیفیت زندگی مردم ایران فراهم می‌آورد. این تحول می‌تواند ایران را در مسیر پایداری انرژی و توسعه دانش‌بنیان قرار دهد که بهای کمتری به بحران‌های جهانی انرژی می‌پردازد و اقتصاد مقاوم‌تری دارد.